شرایط تبدیل حبس تعزیری به جزای نقدی چیست؟
مجازات های تعزیری، شامل حبس و جزای نقدی، در قانون مجازات اسلامی است. بنابر شرایطی امکان تخفیف و تبدیل حکم زندان تعزیری به جزای نقدی یا مجازات های جایگزین حبس وجود دارد. برای راحتی اعمال اصل تناسب و اصل فردی سازی جرم و مجازات، به چند درجه تقسیم می شود که میزان مجازات هر درجه در قانون مشخص شده است
به این معنی که هر جرم تعزیری با توجه به طول مدت محکومیت آن، در یک درجه از درجات مجازات های تعزیری قرار می گیرد. برای اطلاعات بیشتر در مورد تبدیل حبس تعزیری به جزای نقدی تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.
حبس تعزیری چیست؟
تعزیر مجازاتی است که مشمول عنوان حد و قصاص یا دیه نیست و شرایط ارتکاب جرم و میزان مجازات آن در شرع مشخص نشده است. حبس تعزیری حبسی است که به صورت احتیاطی و نهایی برای عدم رعایت یا نقض قوانین و مقررات حاکم در یک جامعه، مهیا میشود. به بیان سادهتر، حبس تعزیری برای جلوگیری از اقداماتی است که به نظر می‌رسد ممکن است منجر به آسیب به اجتماع و افراد شود.
از جمله مجازات های تعزیری می توان به حبس، جزای نقدی محرومیت از حقوق اجتماعی و مانند آن اشاره کرد. مجازات های تعزیری در قانون مجازات اسلامی به هشت درجه تقسیم شده است و به عبارت دیگر در صورتی که فردی مرتکب جرم تعزیری شود، به یکی از درجات مجازات تعزیری محکوم می شود. حال ببینیم این درجه بندی های مجازات تعزیری چگونه است؟
درجه بندی مجازات تعزیری چیست؟
درجه بندی مجازات تعزیری از 1تا 8 درجه یعنی از آسانترین تا سختترین درجه می باشد برای نمونه:
معنی حبس تعزیری درجه 1، حکم زندان بيش از بيست و پنج سال است. یعنی مجرم به جرمی که مجازات آن مستوجب حبس تعزیری درجه 1، مانند جعل پول رایج ملی، می تواند به بیش از بیست و پنج سال زندان تعزیری محکوم شود.
حکم حبس تعزیری درجه 1 را نباید با حکم زندان حدی اشتباه گرفت به طور مثال مجازات جرم اکراه در قتل، حبس ابد است با این حال این نوع حبس، از نوع زندان تعزیری است.
پیشنهاد میشود در خصوص این که به مجازات حبس تعزیری درجه یک محکوم شده اید با یک وکیل کیفری خوب مشورت و راهنمایی دریافت کنید
چه مجازاتی قابل تبدیل است؟
تبدیل حبس تعزیری به جزای نقدی در جرائم غیر عمد:
به طور کلی امکان تبدیل مجازات جرائم غیر عمدی کمتر از دو سال حبس وجود دارد و قاضی موظف به تبدیل مجازات کمتر از دو سال حبس به جزای نقدی است.
اما مجازات غیر عمدی بیش از دو سال حبس در اختیار قاضی است و اگر مجرم در زمان محکومیت سوء سابقه نداشته باشد قاضی می‌تواند با بررسی پرونده مجرم، او را از این وضعیت بهره مند نماید.
تبدیل حبس تعزیری به جزای نقدی در جرائم عمد:
طبق ماده 64: «مرتكبين جرائم عمدی كه حداكثر مجازات قانوني آنها سه ماه حبس است به جای حبس به مجازات جايگزين حبس محكوم می‌گردند. »
طبق این ماده در جرائم عمدی قاضی می‌تواند میزان حبس تا سه ماه یا شش ماه را تبدیل به جزای نقدی نماید،
شرایط تقلیل مجازات حبس تعزیری چیست؟
بر طبق ماده‌ی 38-36 قانون مجازات اسلامی، فرمول کلی این تقلیل به این صورت است که:
ماده 36:
«در صورت وجود يك يا چند جهت از جهات تخفيف دادگاه می‌تواند مجازات تعزيری را به‌شرح ذيل تقليل داده يا تبديل كند:
- حبس به ميزان يك يا دو درجه
- مصادره اموال به جزاي نقدي درجه سه يا چهار
- انفصال دائم به انفصال موقت به ميزان پنج تا پانزده سال
- ساير مجازات‌هاي تغزيری به ميزان يك يا دو درجه از همان نوع يا انواع ديگر.»
ماده 37:
«جهات تخفيف عبارتند از:
- گذشت شاكي يا مدعي خصوصي
- همكاري مؤثر متهم در شناسايي شركا يا معاونان تحصيل ادله يا كشف اموال و اشياي تحصيل شده از جرم يا به كار رفته براي ارتكاب آن
- اوضاع و احوال خاص مؤثر در ارتكاب جرم، از قبيل رفتار يا گفتار تحريك‌آميز بزه‌ديده يا وجود انگيزه شرافت‌مندانه در ارتكاب جرم.
- اعلام متهم قبل از تعقيب يا اقرار مؤثر وي درحين تحقيق و رسيدگی
- ندامت، حسن سابقه و يا وضع خاص متهم از قبيل كهولت يا بيماری
- كوشش متهم به‌منظور تخفيف آثار جرم يا اقدام وی در جهت جبران زيان ناشی از آن
- خفيف بودن زيان وارده شده به بزه‌ديده يا نتايج زيانبار جرم
- مداخله ضعيف شريك يا معاون در وقوع جرم
تبصره 1 – دادگاه مكلف است جهات تخفيف مجازات را در حكم خود قيد كند.
تبصره 2 – هرگاه نظير جهات مندرج در اين ماده در مواد خاصی پيش‌بينی شده باشد، دادگاه نمی‌تواند به موجب همان جهات مجازات را دوباره تخفيف دهد»
ماده 38:
«در جرائم تعزيری درجه هفت و هشت، در صورت احراز جهات تخفيف چنانچه دادگاه پس از احراز مجرميت تشخيص دهدش كه با عدم اجراء مجازات نيز مرتكب اصلاح میشود در صورت فقدان سابقه كيفری موثر و گذشت شاكی و جبران ضرر و زيان يا برقراري ترتيبات جبران آن، می‌تواند حكم به معافيت از كيفر صادر كند».
دادگاه در صدور حکم تعزیری چه مواردی در نظر می گیرد؟
مطابق قانون مجازات اسلامی، مجازات تعزیری مجازاتی است که مشمول عنوان حد، قصاص یا دیه نیست و در موارد ارتکاب محرمات شرعـی یا نقض مقررات حکومتی تعیین و اعمال میگردد. دادگاه در صدور حکم تعزیری، با رعایت مقررات قانونی، موارد زیر را مورد توجه قرار میدهد:
- روش ارتکاب جرم، گستره نقض وظیفه و نتایج زیانبار آن
- انگیزه مرتکب و وضعیت ذهنی و روانی او هنگام ارتکاب جرم
- اقدامات مرتکب بعد از ارتکاب جرم
- سوابق و وضعیت فردی، خانوادگی و اجتماعی مرتکب و تأثیر تعزیر بر وی
در چه مواردی تبدیل حبس به جزای نقدی غیر ممکن است؟
بر طبق مواد ۳۷ و ۲۱۹ قانون مجازات اسلامی تخفیف و تبدیل مجازات حبس به جزای نقدی فقط در جرائم تعزیری امکان‌پذیر است و این امکان برای مجازات هایی مثل حد، قصاص و دیات وجود ندارد یا شرایط تبدیل بسیار سخت است. از جمله مواردی که امکان تبدیل حبس به جزای نقدی وجود ندارد:
- فرد محکوم علیه بیش از یک فقره سابقه محکومیت قطعی به حبس از یک روز تا شش ماه را در سابقه خود داشته باشد تبدیل مجازات حبس به جزای نقدی منتفی است.
- اگر فرد محکوم علیه سابقه جزای نقدی بیش از ۱۰ میلیون ریال یا شلاق تعزیری در پرونده داشته باشد امکان تبدیل حبس به جزای نقدی را ندارد.
- اگر فرد محکوم علیه دارای یک فقره سابقه محکومیت قطعی به حبس بیش از شش ماه، محکومیت به حد، قصاص یا پرداخت بیش از ۱۵ میلیون ریال جریمه نقدی را در پرونده های قضایی خود داشته باشد نمی‌تواند از شرایط تبدیل حبس به جزای نقدی استفاده کند.
- مجازات های مربوط به جرائم علیه امنیت داخلی یا خارجی کشور هم در قالب تبدیل حبس به مجازات نقدی قرار نمی‌گیرد. اضافه بر این ها اگر تعدد جرایم عمدی در پرونده متهم وجود داشته باشد و در صورتی که مجازات قانونی حداقل یکی از آنها بیش از ۶ ماه باشد مانع تبدیل حبس به جزای نقدی می شود.
انواع جزای نقدی در قانون اسلامی :
جزاهای نقدی به طور کلی به دو دسته جایگزین جزای نقدی به جای حبس و نقدی بالاصاله تقسیم می شوند. که در ادامه هر کدام را توضیح می دهیم.
1- جزای نقدی به جای حبس چیست؟
زمانی که حکم فردی حبس باشد اما دادگاه بگوید به جای آن می توانید جریمه نقدی پرداخت کنید.
2- جزای نقدی بالاصاله چیست؟
زمانی که حکم اصلی جرایم نقدی است به آن جزایم نقدی بالاصاله می گویند.
تقاضای مهلت پرداخت جزای نقدی امکان دارد:
تا به اینجا متوجه شدیم در چه شرایط تبدیل حبس تعزیری به جزای نقدی ممکن است. اما در مورد مهلت پرداخت جریمه نقدی صحبتی نکردیم. برای پرداخت قسطی جریمه نقدی یک سری قوانین و مواردی وجود دارد که قانون گذار آنهارا بررسی می کند. محکوم حق دارد که درخواست قسط بندی جریمه خود را بکند. درصورت صلاحدید قانون گذار و ضمانت می تواند فرد مبلغ مورد نظر را قسط بندی کند.
تبدیل حبس به جزای نقدی بدون رضایت شاکی
تبدیل حبس به جزای نقدی بدون رضایت شاکی در صورتی امکان پذیر است که مراجع قضایی با توجه به شرایط تشخیص دهند که این عمل به صلاح است. برای تبدیل حکم حبس به جزای نقدی، ابتدا شاکی باید گذشت کند و گذشت خود را به نحو قانونی، به دادسرا یا مراجع قضایی اعلام کند.
در مواردی که شاکی خصوصی وجود نداشته باشد یا در صورت وجود شاکی خصوصی، رضایت او از مجرم در پرونده ثبت شده باشد، تبدیل حبس به جزای نقدی امکان پذیر است. برای تبدیل مجازات حبس به جزای نقدی، باید شرایط خاصی مانند مدت حبس، نوع جرم و شرایط مجرم در نظر گرفته شود؛
در غیر این صورت، مجرم باید عین مجازاتی که محکوم به آن هست را پشت سر بگذارد و مجازات مقرر شده برای او تحت هیچ شرایطی امکان تبدیل به دیگر مجازاتها را ندارد.
خلاصه مطلب:
در این مقاله در مورد حبس تعزیری و تبدیل حبس تعزیری به جزای نقدی صحبت کردیم. تعزیری در مواردی خاص مانع از رفتن مجرم به زندان میشود و دادگاه در حکم حبس تعزیری مواردی از جمله انگیزه ارتکاب، وضعیت روحی روانی، سابقه فردی و خانوادگی در نظر می گیرد. و مهمتر اینکه بنابر مواردی تقلیل مجازات حبس تعزیری نیز امکان پذیر می باشد.
همچنین گفتیم که خیلی از جرائم غیر عمدی مثل جرائم حدود، قصاص و دیه امکان تبدیل مجازات به جزای نقدی وجود ندارد و حکم صادر شده برای متهم در صورت تایید دیوان عالی کشور لازم الاجرا می باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه و دریافت اطلاعات حقوقی بیشتر می توانید از خدمات مشاوره حقوقی ما استفاده کنید.
