یکی از جرایم پرتکرار در دادگاه‌های حقوقی خیانت در امانت است به همین دلیل ما قصد داریم در این صفحه در رابطه با مجازات جرم خیانت در امانت، مدارک لازم برای اثبات این جرم، تاثیر رضایت شاکی بر این مجازات و مرجع قضایی صالح برای رسیدگی به این جرم سخن بگوییم.
اینک به شما پیشنهاد می‌کنیم تا انتهای مطالب این صفحه با ما همراه باشید.
خیانت در امانت به چه معناست؟
خیانت در امانت یعنی فردی در قبال هر وسیله‌ای با ارزش مالی یا معنوی، یا به عبارت ساده‌تر هر مالی که نزد او قرار گرفته است، رسم امانت داری را به جای نیاورد.
در رابطه با موضوع به امانت سپردن اموال روش‌های متفاوتی وجود دارد و افراد بر طبق قانون در بین خود به قراردادی می‌رسند و بر اساس آن هر کدام دارای وظایفی در برابر یکدیگر هستند. فرد می‌تواند در ازای مبلغی یا عملی یا حتی به صورت رایگان، نگهداری مال فردی را بر عهده گیرد.
خیانت در امانت چند رکن دارد؟
هر عملی باید سه رکن اصلی داشته باشد تا بر طبق قوانین جرم شناخته شود. از نظر قانون هر سه رکن به طور کامل مورد بررسی قرار می‌گیرند و بر اساس بررسی‌های صورت گرفته، جرم خیانت در امانت اعلام می‌گردد.
هر رکن خود دارای موارد مهمی است که بطور کامل در ادامه شرح داده می‌شود. رکن‌های اصلی این جرم شامل رکن مادی، رکن معنوی و رکن قانونی است.
رکن مادی
این رکن در جهت انجام هر یک از افعال تصاحب، استعمال، اتلاف یا گم کردن مالی که امانت بوده است صورت می‌گیرد. به عبارت دیگر، حتما باید بین کاری که فرد امین انجام می‌دهد و ضرری که به مالک می‌رسد یک رابطه علیت وجود داشته باشد.
- تصاحب: تصاحب به منظور و معنای رفتار مالکانه با مال و صاحب آن است. در نگاه کلی یعنی فردی که مال به امانت به دست آن سپرده شده، به گونه‌ای با مال رفتار کند که گویی صاحب آن است. رفتار مالکانه فقط مختص مالک حقیقی هست. فروش، به امانت سپردن و گرو مال از موارد تصاحب در رکن مادی جرم است.
- استعمال: هرگونه استفاده از مال امانی بدون اجازه و اطلاع صاحب مال، استعمال محسوب می‌شود. هرگونه استعمال مال امانی در صورتی که همراه با سو نیت باشد جرم به شمار می‌آید.
- اتلاف: هرگونه آسیب یا نابود کردن مالی که به امانت سپرده شده، اتلاف در رکن مادی به حساب می‌آید. اتلاف مال به روش‌های مختلفی صورت می‌گیرد.
- مفقودی مال امانی: شخصی که مال در نزد اوست، ممکن است کاری را انجام دهد که باعث شود، صاحب مال به مال خود دسترسی نداشته باشد. این کار می‌تواند از روی عمد یا بدون قصد و نیت انجام شود. برای مثال ممکن است شخص تکه طلایی که به امانت سپرده شده را در دریا پرتاب کند. یا اینکه تکه طلا بدون قصدی از درون جیب فرد بیوفتد و گم شود. در صورتی که مال بر اثر اهمال مفقود شود، از لحاظ کیفری جرم خیانت در امانت محسوب نمی‌شود و تنها از نظر حقوقی فرد امین، ضامن است.
رکن معنوی
رکن معنوی این جرم از دو سو نیت عام و خاص تشکیل می‌شود.
- سو نیت عام: منظور از سو نیت عام این است که شخص اقدام به استعمال، اتلاف، گم کردن و تصاحب مال امانی به صورت آگاهانه و عمدی نماید.
- سو نیت خاص: سو نیت خاص به منظور انجام اعمال ذکر شده در رکن مادی به قصد زیان رساندن به صاحب مال می‌باشد.
رکن قانونی
طبق رکن قانونی این جرم، باید عمل انجام شده با ماده 674 قانون مجازات اسلامی منطبق باشد تا از نظر قوانین، عمل انجام شده جرم خیانت در امانت محسوب شود. مال امانی باید دارای ارزش مالی یا وسیله ای برای کسب مال باشد.
چنانچه مال امانی امکان خرید و فروش نداشته باشد و دارای ارزش مالی نباشد، جرمی انجام نشده است. مال امانت گذاشته شده حتما باید توسط خود صاحب مال و یا نماینده قانونی آن به فرد سپرده شده شود. علاوه بر موارد گفته شده، مال امانی باید از راه قانونی یا با شرط استفاده کردن در راهی معین به فرد سپرده شود.
مصادیق خیانت در امانت
حالت های مختلفی برای خیانت در امانت وجود دارد که در این بخش به تعدادی از آن ها می پردازیم:
- سو استفاده از مهر و امضا فرد
- سو استفاده از ضعیف بودن نفس فرد
- خیانت در امانت در قوانینی هم چون قانون تجارت
- خیانت در امانت در ثبت اسناد
- خیانت در امانت در انحصار وراثت
- خیانت در امانت توسط کارمندان و مستخدمین دولت در اسناد دولتی
جرم خیانت در امانت شامل چه جرایمی است؟
به زبان ساده و عامیانه جرم خیانت در امانت شامل استفاده از مال امانی، مخفی کردن مال به امانت گرفته شده، آسیب زدن و از بین بردن مال امانی، تصاحب مال به امانت گرفته شده و خارج کردن مال از دسترس صاحب می‌شود.
انجام هر یک از موارد بالا در حوزه فعالیت‌های تجاری، اسناد دولتی، وراثت، فعالیت‌های اداری، مهر و امضا و… را در کلیه قوانین یک جرم کیفری حساب می‌کنند و بر اساس قانون مجازات اسلامی برای آن مجازاتی تعیین می‌کنند. این جرم در ماده 674 قانون مجازات اسلامی به طور کامل شرح داده می‌شود.
شرایط اعمال جرم خیانت در امانت
شرایط و چگونگی تحقق جرم خیانت در امانت با استناد بر ماده 674 قانون اسلامی شرح داده شده است. بر اساس قوانین جدید لازمه اعمال مجازات برای این جرم کیفری، وجود شرایط اعلام شده و شکایت شاکی نسبت به وقوع جرم است. در صورت شکایت شاکی، اعمال مجازات دارای شرایط زیر است:
- طبق ماده اعلام شده در قانون مجازات اسلامی برای اثبات جرم و اعمال مجازات باید یکی از انواع مال، به منظور استرداد و مصرف معین به شخصی دیگر به صورت امانت، اجاره، وکالت و رهن سپرده شده باشد.
- تفاوتی بین این موضوع که مال امانی برای انجام کاری یا خیر به امانت سپرده شده باشد و در ازای آن اجرت پرداخت شود یا نشود وجود ندارد.
- اگر مال به هر یک از روش‌های گفته شده به شخصی دیگر سپرده شود و در زمان پس گرفتن مال توسط صاحب و مالک، شخص امانت دار در جهت آسیب رساندن به مالک از استعمال، تصاحب، مفقود یا تلف کردن آن مال استفاده کند، پس از شکایت در امانت بر اساس قانون برای امانت‌دار به عنوان خائن در امانت، مجازات مشخص می‌شود.
مدارک اثبات جرم خیانت در امانت
به صورت کلی مدارک اثبات جرم خیانت در امانت عبارتند از:
- رسید اسنادی که ثابت کند شما مالی را به امینی سپرده‌اید
- شهادت شهود بالغ و عاقل
- رسیدی که نشان دهد شما مالی را به فردی واگذار نمودید
- شکایتنامه
- هر مدرکی که بتواند موضوع سپردن مال را به اثبات برساند
اثبات خیانت در امانت چگونه امکان دارد؟
خیانت در امانت به معنای نقض اعتماد و تخلف از وظیفه‌ای است که به شخصی به عنوان امین واگذار شده است.
این جرم در قانون مجازات اسلامی و قانون تجارت تعریف شده و مجازات آن حبس است. برای اثبات خیانت در امانت، باید عنصر سپرده شدن از طرف امانت‌گذار به امین وجود داشته باشد و امین خائن با استعمال، تصاحب و تلف کردن یا گم کردن، مال سپرده شده را به خود اختصاص داده باشد.
برای اثبات خیانت در امانت، می‌توان از اقرار متهم، شواهد مستقیم و غیرمستقیم، شواهد الکترونیکی و شواهد شاهدان و مدارک استفاده کرد.
بهتر است برای مشاوره حقوقی در این زمینه با وکیل متخصص در ارتباط باشید، چرا که وکیل پایه یک دادگستری با ارائه بهترین خدمات حقوقی به شما می‌تواند بهترین رویکردهای دفاعی و راهکارهای حقوقی را ارائه داده و مدارکی محکمه‌پسند را در قالب مستندات دفاعی به دادگاه ارائه دهد.
مجازات جرم خیانت در امانت
یکی از جرایم رایجی که در حوزه حقوق کیفری مطرح می‌شود، جرم خیانت در امانت است. بر اساس ماده 674 قانون مجازات اسلامی، هرگاه مالی به فردی به امانت سپرده شود و وی آن را تصاحب یا استعمال نماید، مرتکب جرم خیانت در امانت شده است.
این جرم، به دلیل ماهیت امانی و اعتماد متقابل میان افراد، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
در این باره قانونگذار برای این جرم، مجازاتی در نظر گرفته است تا از وقوع آن پیشگیری کرده و حقوق مالک را تضمین نماید. بر اساس قانون، مرتکب جرم خیانت در امانت به حبس از سه ماه تا یک سال و شش ماه محکوم خواهد شد.
نکته قابل توجه در خصوص جرم خیانت در امانت، قابل گذشت بودن آن است. این بدان معناست که شاکی (مالک) می‌تواند با گذشت از حق شکایت خود، از تعقیب کیفری مرتکب جلوگیری نماید.
در صورتی که شاکی قبل از صدور حکم قطعی از حق شکایت خود بگذرد، دادگاه قرار موقوفی تعقیب صادر خواهد کرد و در صورتی که پس از صدور حکم قطعی از حق شکایت خود بگذرد، دادگاه قرار موقوفی اجرای حکم صادر خواهد نمود.
خیانت در امانت در قانون جدید
در گذشته جرم خیانت در امانت جرم غیرقابل گذشت بود که در اصلاحات قانون جدید طبق ماده 104 قانون کاهش حبس تعزیری مصوب 1399 جرم خیانت در امانت به صورت جرمی قابل گذشت درآمد که این مورد به این معناست که در صورتی که شاکی از حق خود گذشت کند، امکان عفو مرتکب جرم وجود خواهد داشت.
جریمه نقدی خیانت در امانت
مجازات خیانت در امانت، مطابق قانون مجازات اسلامی، به صورت حبس تعزیری در نظر گرفته شده است. با این حال، قانونگذار در راستای اعمال رویه ای مبتنی بر عدالت ترمیمی و اصلاح مجرم، امکان تخفیف مجازات را پیش بینی نموده است.
بر اساس ماده 38 قانون مجازات اسلامی و بند ب ماده 37 همان قانون، در صورتی که شاکی از شکایت خود صرف نظر نماید یا مجرم با مقامات قضایی همکاری مؤثری داشته باشد و یا اینکه نشانه هایی از پشیمانی و حسن سابقه در وی مشاهده گردد، امکان کاهش درجه مجازات وجود دارد.
در چنین مواردی، مجازات حبس تعزیری به جزای نقدی تبدیل شده و میزان آن بین هشتاد میلیون تا صد و هشتاد میلیون ریال تعیین می گردد.
خرید حبس خیانت در امانت
امکان خرید حبس در جرم خیانت در امانت منوط به دو شرط اساسی است: گذشت شاکی خصوصی و وجود موجبات تخفیف مجازات. مطابق ماده 64 قانون مجازات اسلامی، محکوم به جرم خیانت در امانت تنها در صورتی می‌تواند نسبت به اجرای حبس خود اقدام به خرید نماید که شاکی خصوصی از حق شکایت خود گذشته باشد.
علاوه بر این، دادگاه باید با احراز یکی از جهات تخفیف مجازات مقرر در قانون، امکان تبدیل حبس به جزای نقدی را فراهم آورد.
جهاتی همچون همکاری متهم در کشف جرم، پشیمانی وی، حسن سابقه و یا وقوع جرم در شرایط خاص از جمله مواردی هستند که می‌توانند به عنوان موجبات تخفیف مجازات در نظر گرفته شوند.
لازم به ذکر است که در جرایم تعزیری نیز امکان خرید حبس با رعایت شرایط قانونی وجود دارد؛ لیکن در هر حال، گذشت شاکی خصوصی از جمله شرایط ابتدایی و ضروری محسوب می‌شود.
تاثیر رضایت شاکی در مجازات جرم خیانت در امانت
در جرم خیانت در امانت، رضایت شاکی به تنهایی منجر به سقوط تعقیب یا مجازات نمی‌شود. این جرم به دلیل ماهیت عمومی و لطمه‌ای که به اعتماد اجتماعی وارد می‌کند، از جمله جرایمی است که حتی با گذشت شاکی، جنبه عمومی آن همچنان باقی می‌ماند و دادگاه مکلف به رسیدگی و صدور حکم است.
با این حال، رضایت شاکی می‌تواند در میزان مجازات موثر باشد. قانونگذار در مواردی مانند پشیمانی متهم، حسن سابقه و یا وقوع جرم در شرایط خاص، امکان تخفیف مجازات را پیش‌بینی کرده است.
بنابراین، اگر شاکی از حق شکایت خود بگذرد و متهم نیز شرایط لازم برای تخفیف مجازات را دارا باشد، دادگاه می‌تواند با توجه به مجموع اوضاع و احوال پرونده، مجازات وی را کاهش دهد.
جرم خیانت در امانت درجه چند است؟
در پاسخ به این سوال که جرم خیانت در امانت درجه چند است باید بگوییم این جرم یک جرم تعزیری درجه 5 به حساب می‌آید.
ماده 674 قانون مجازات اسلامی مربوط به خیانت در امانت
در ماده 674 قانون مجازات اسلامی، جرم خیانت در امانت به این صورت بیان شده که هرزمان اموال منقول یا غیرمنقول و حتی نوشته‌هایی از قبیل: سفته—چک— قبوض و دیگر موارد مشابه، به عنوان امانت—رهن—اجاره—برای وکالت یا هر عملی با اجرت یا بی اجرت، به فردی داده شود و اشیا ذکر شده، مستر شود یا به مصرف برسد
و شخصی که اشیا نزد او بوده، آن‌ها را به ضرر مالکین یا متصرفین، استعمال، تصاحب، تلف یا مفقود نماید، به حبس از 6 ماه تا 3 سال محکوم می‌شود. البته با توجه به ماده 104 قانون مجازات اسلامی جرم لحاظ شده در این ماده قابل گذشت است و مجازات آن به نصف تقلیل یافته و اصلاح شده است.
مرجع قضایی صالح برای رسیدگی به جرایم خیانت در امانت چیست؟
برای بسیاری از کسانی که گرفتار پرونده خیانت در امانت هستند، گاها این سوال پیش می‌آید که مرجع مرجع قضایی صالح برای رسیدگی به جرایم خیانت در امانت کدام مرجع است.
در پاسخ به این سوال باید بگوییم همانند باقی جرایم عمومی در حال تعقیب تحقیق دادسرای عمومی و در برای مرحله رسیدگی و صدور حکم دادگاه کیفری دو مرجع صالح برای رسیدگی به این جرم می‌باشد.
رسیدگی به جرم خیانت در امانت چگونه است؟
در این بخش برای اطلاع شما از روند پرونده‌های خیانت در امانت، در مراکز قضایی و قانونی مراحل رسیدگی به جرم را بررسی می‌کنیم. این مراحل به شرح زیر است:
در ابتدا پس از ارسال شکوائیه و تعیین شعبه، طرفین شکایت به شوری حل اختلاف به منظور صلح و سازش ارجاع داده می‌شوند. شرکت در جلسات حل اختلاف اجباری نیست و افراد می‌توانند به خواست خود درخواست تشکیل این جلسات را بدهند.
در صورتی که صلحی صورت نگیرد و افراد تمایل داشته باشند شکایت آن‌ها در دادسرا بررسی شود، پرونده به دادسرا ارجاع داده می‌شود. دادسرا شروع به انجام تحقیقات و بررسی ادله طرفین شکایت می‌کند، در صورتی که در طی انجام تحقیقات ثابت شود که جرم خیانت در امانت صورت گرفته است؛ دادسرا اقدام به صدور جلب به دادرسی و سپس ارسال آن برای دادستان به جهت تایید یا عدم تایید می‌کند.
در صورت تایید برای متهم کیفر خواست صادر می‌گردد. بعد از صادر شدن کیفر خواست پرونده به دادگاه کیفری دو ارسال شده و در این دادگاه در طی رسیدگی به جرم، میزان مجازات و حکم نهایی قاضی تعیین می‌گردد.
نتیجه و جمع بندی
ما در طی این مقاله تلاش کردیم تا به طور کامل هر آنچه که لازم است شما در رابطه با جرم خیانت در امانت بدانید را در اختیارتان قرار دهیم. عملی به عنوان این جرم تلقی می‌شود که با ماده 647 قانون مجازات اسلامی مطابقت داشته باشد.
این جرم بر اساس نوع و میزان، دارای مجازات حبس و جبران خسارت مالی است. لازم به ذکر است که در برخی از موارد و انواع جرائم خیانت در امانت مجازات شلاق نیز برای متهم تعیین می‌شود.
شما برای گرفتن نتیجه بهتر و سریعتر برای پیگیری این قبیل پرونده‌ها به یک وکیل کیفری خبره احتیاج دارید. اگر همچنان در رابطه با این جرم و کلیه موارد مرتبط با آن سوالی دارید از طریق شماره 09123829850 با وکیل موسی الرضا میر در ارتباط باشید.
سوالات متداول درباره خیانت در امانت
- جرم خیانت از امانت چند رکن دارد؟
این جرم داری سه رکن اصلی و اساسی قانونی، معنوی و مادی است. - مجازات این جرم در قانون مجازات اسلامی در کدام مواد آمده است؟
در ماده 673 و ماده 674 قانون مجازات اسلامی، مجازات این جرم آورده شده است. این مجازات‌ها تعزیری و قابل کاهش هستند. - جرم خیانت در امانت به چه معناست؟
به هرگونه عدم تعهد، آسیب، استفاده و… از مال امانی خیانت در امانت گفته می‌شود.
