شرکت تعاونی چیست؟ بررسی 9 تا از شرکت های تعاونی!

موسی الرضا میر
22 خرداد 1403
1:25 ب.ظ

شرکت‌ تعاونی زیر مجموعه شرکت‌های تجاری هستند که هدف اصلی آن کمک به بهبود وضع اقتصادی، رفاه شرکا و تأمین نیازمندی‌های مخصوص آن هاست. این شرکت‌ها معمولاً در مواقعی که وضع اقتصادی، نامساعد بوده و قدرت خرید مردم به علت تورم و گرانی کم شده باشد تشکیل می‌گردد

و اقشار کم درآمد را برای ارائه خدمات، تولید و امکانات رفاهی تحت پوشش خود قرار می‌دهد. برای تشکیل این شرکت حداقل 7 نفر لازم است. در این مقاله قصد داریم انواع شرکت تعاونی را برای شما بیان کنیم و مراحل ثبت آن را به طور دقیق برای شما توضیح دهیم. پس تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.

انواع شرکت تعاونی به شرح زیر:

شرکت‌های تعاونی از لحاظ نوع فعالیت به دو دسته زیر تقسیم می‌شوند:

شرکت تعاونی تولید:

این تعاونی اشتغال اعضاء را در امور مربوط به کشاورزی، دامداری، پرورش و صید ماهی، شیلات، صنعت، معدن، عمران شهری، روستایی و عشایری فراهم می‌کند.

شرکت تعاونی تولیدی: شرکتی است که به منظور اشتغال در امور مربوط به کشاورزی، دامداری، دامپروری، پرورش و صید ماهی، شیلات، صنعت، معدن، عمران شهری، روستائی، عشایری و نظایر اینها فعالیت می‌نماید و مجموعاً یک واحد تولیدی را در آن اداره می‌نمایند.

شرکت تعاونی توزیع:

فعالیت این تعاونی در زمینه تهیه و توزیع کالا، مسکن، خدمات و سایر نیازمندی‌های اعضاء است.

انواع شرکت تعاونی از لحاظ عضویت به دو دسته ی شرکت تعاونی عام و شرکت تعاونی خاص تقسیم می شوند

سرمایه در شرکت‌های تعاونی به چه صورت هست؟

هیأت مؤسس تعاونی وظیفه تعیین میزان سرمایه و ارزش سهام در شرکت‌های تعاونی را به عهده دارد. حداقل سرمایه در شرکت‌های تعاونی عام ۱۰ میلیون تومان و شرکت سهامی خاص، ۱ میلیون تومان است و زمانی شرکت به ثبت می‌رسد که حداقل یک سوم سرمایه آن پرداخت و در صورت غیر نقدی بودن آورده، کالا تحویل داده شود.

افزایش سرمایه در این شرکت‌ها از طریق خرید سهام به وسیله اعضای جدید یا افزایش تعداد سهام اعضای قبلی، انجام می‌شود. تمام یا حداقل 51 درصد سرمایه به وسیله اعضا تأمین می‌گردد؛ همچنین نهاد‌های عمومی مانند وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها، شرکت‌های تحت پوشش دولت و… می‌توانند از طریق وام بدون بهره یا هر راه مشروع دیگری در تأمین و یا افزایش سرمایه این شرکت‌ها کمک کنند.

مقاله مرتبط: شرکت سهامی خاص

مراحل ثبت شرکت تعاونی

ابتدا باید اساسنامه را تنظیم کرد. پیش‌نویس اساسنامه توسط هیأت مؤسس تهیه می‌شود سپس افراد واجد شرایط دعوت شده و اولین مجمع عمومی تشکیل می‌گردد. در این مجمع، اساسنامه تصویب و اعضای هیأت مدیره، بازرسان و متصدیان دیگر پست‌ها هم مشخص می‌شوند.
هنگام طرح اساسنامه باید برای ایجاد شرکت تعاونی دلایل موجهی را ارائه دهید و دلایلتان باید با سیاست‌های کلی جامعه و جمهوری اسلامی همخوانی داشته باشد. بعد از تحویل درخواست به اداره کل تعاون، طرح پیشنهادی شما بررسی و پس از 5 روز نتیجه به شما اعلام می‌شود. در صورت موافقت هیأت مؤسس، شرکت تعاونی را تأسیس می‌گردد.
پس از دریافت مجوز قانونی و تدوین اساسنامه شرکت، باید در بانک توسعه تعاون حساب بانکی افتتاح شود.
هنگام دعوت از افراد واجد شرایط باید شرایط لازم را برای آن‌ها توضیح داد.
داوطلبانی که پذیرفته می‌شوند باید گواهی واریز وجه تأیید شده را تحویل بدهند. سپس برای آن‌ها برگ اجازه ورود به اولین مجمع عمومی را صادر کرد.
آورده‌های غیر نقدی داوطلبین باید توسط کارشناس دادگستری بررسی شود.
آگهی مربوط به تشکیل اولین مجمع عمومی عادی 45 روز قبل باید در روزنامه رسمی منتشر شود.
یک نسخه از آگهی دعوت باید برای اداره تعاون فرستاده شود تا یک نفر را به عنوان ناظر برای اولین جلسه مجمع عمومی عادی معرفی کند.
در آخرین مراحل ثبت شرکت تعاونی نامزد‌های سمت‌های مدیریت و بازرسی را ثبت نام و از داوطلبان ورود به جلسه، برگه ورود به جلسه را دریافت کرده، سپس رای‌گیری و هیأت رئیسه را مشخص کنید.

فعالیت شرکت‌های تعاونی به چه شکل است؟

شرکت‌های تعاونی در هر زمینه‌ای که نیاز باشد تشکیل می‌شوند و موضوع فعالیت آن‌ها را از قبل نمی‌توان مشخص کرد. فعالیت شرکت‌های تعاونی محدود نیست و در هر زمینه‌ای که نسبت به آن نیاز مشترک داشته باشند، فعالیت می‌کنند. محدوده فعالیت این شرکت‌ها به شرح زیر است:

1- شرکت‌های تعاونی مصرف

شرکت تعاونی مصرف برای رفع نیاز‌های مردم در زمینه هر نوع مواد مصرفی و خدمات، تشکیل می‌شود. این شرکت‌ها انواع مواد خوراکی، پوشاک، کفش، مواد شستشو، مواد بهداشتی و دارویی و همچنین بعضی خدمات مثل گاز‌رسانی، برق، آب، لوازم خانگی، لوازم اتومبیل و… را به مردم و قشر کم درآمد جامعه ارائه می‌دهد. کوتاه کردن دست واسطه‌ها و تعدیل قیمت‌ها از اهداف مهم تأسیس این گونه شرکت هاست.

2- شرکت‌های تعاونی تولید

کالا‌ها و خدماتی که شرکت‌های تعاونی مصرف برای ارائه آن تشکیل می‌شوند، شرکت‌های تعاونی تولید نیز می‌تواند تشکیل گردد. تنها اختلافی که بین این دو شرکت وجود دارد هدف آن هاست که هدف از تشکیل شرکت‌های تعاونی تولید، هماهنگی بین تولید‌کنندگان کالا یا خدمات خاص، به منظور جذب مشتری و افزایش تقاضا از طریق حذف واسطه‌ها و ثابت نگه داشتن قیمت هاست.

3- شرکت‌های تعاونی اعتبار

افرادی که دارای حرفه مشترکی هستند یا این که همگی در سازمان خاصی مشغول به کارند، اقدام به تشکیل شرکت‌های تعاونی اعتبار می‌کنند. اعتبار این صندوق‌ها از طریق پرداخت حق عضویت یا از طریق وام‌های بدون بهره‌ای که بانک‌ها در اختیار آنان قرار می‌دهند، تأمین می‌گردد. خدمات ارائه شده توسط این بانک‌ها عبارت است از:

وام‌های ضروری کوتاه مدت
وام‌های ضروری دراز مدت
وام‌های تکمیلی
خدمات جنبی

4- شرکت‌های تعاونی کشاورزی

با توجه به افزایش سرسام‌آور جمعیت سیستم کشاورزی سنتی پاسخگوی نیاز دنیای امروز نیست. از طرفی همه کشاورزان قدرت مدرنیزه کردن کشاورزی خود را ندارند. سازمان‌های دولتی هم قادر به انجام این کار نیستند و تشکیل شرکت‌های تعاونی کشاورزی تنها راه حل آن است. مدرنیزه کردن کشاورزی از طریق تعاونی‌ها مستلزم امور زیر است:

همه زمین‌های زیر کشت یک منطقه باید تحت پوشش یک شرکت تعاونی قرار بگیرند.
تهیه بذر و کود برای زمین‌ها باید متناسب با زمین و آب و هوا باشد و از لحاظ نوع و قیمت مناسب باشد.
تعیین انواع کشت باید متناسب با زمین و آب و هوا باشد.
شخم زدن و آماده کردن زمین برای کشت که نیازمند استفاده از تراکتور و وسایل مدرن است.
برداشت و جمع‌آوری محصول
طبقه‌بندی، خشک کردن، بهداشتی کردن، بسته‌بندی و آماده کردن محصول برای فروش یا صادرات
فراهم کردن و راه‌اندازی وسایل حمل و نقل مناسب برای انواع کالا‌ها
تأمین اعتبارات لازم برای برآورده کردن نیاز‌های کشاورزان

5- شرکت‌های تعاونی روستایی

روستا‌ها نقش پررنگی در تأمین محصولات کشاورزی و زراعتی دارند و از طرفی به علت عدم دلسوزی و برنامه‌ریزی صحیح، مردم روستا دچار فقر می‌شوند و این امر باعث مهاجرت آن‌ها به شهر‌ها می‌گردد و این خطر بزرگی برای کشاورزی محسوب می‌شود. فقر مردم، عدم کمک دولت، عدم نظارت مؤثر سازمان‌های مربوط، باعث می‌شود شرکت‌های تعاونی در روستا‌ها به موفقیت نرسند.

6- تعاونی‌های شیلات

بسیاری از افرادی که در ساحل کشور‌ها فعالیت دارند، هزینه‌های زندگی خود را از طریق فعالیت‌های دریایی مثل حمل و نقل کالا و مسافر، خرید و فروش و به خصوص صید از دریا تأمین می‌کنند. نیاز تعاونی‌های این گروه شامل موارد زیر است:

تعاونی‌های حمل و نقل، خرید و فروش کالا و…
تعاونی‌های صیادان در زمینه وسایل صید دسته جمعی، طبقه‌بندی، بسته‌بندی، بازاریابی و فروش، اعتبار، مصرف و تولید

7- تعاونی‌های فرهنگی

این تعاونی‌ها در زمینه فعالیت‌هایی که جنبه آموزشی، هنری، تحقیقاتی، مطبوعاتی و… دارند تشکیل می‌شوند و در شرایط مناسب زمینه توسعه و پیشرفت کار خود را فراهم می‌کنند.

8- شرکت تعاونی عام

همه افراد می‌توانند در آن عضو شوند و شرکت برای تأمین قسمتی از سرمایه اولیه و یا افزایش آن، سهام آن را به عموم عرضه می‌کند. تعداد اعضا در شرکت تعاونی عام حداقل 500 نفر و براساس نوع تعاونی که وزارت تعاون تعیین کرده مشخص می‌شود.

9- شرکت تعاونی خاص

گروهی خاصی از افراد مانند کارگران، کارمندان، کشاورزان، دانشجویان، ایثارگران و زنان قادرند در آن عضو شوند و شرکت تعاونی خاص وظیفه دارد متقاضیان واجد شرایط را پذیرش کند.

تفاوت شرکت‌های تعاونی عام و شرکت‌های تعاونی خاص

تفاوت شرکت‌های تعاونی عام و شرکت‌های تعاونی خاص در عضویت و میزان سرمایه آن است. عضویت در شرکت‌های تعاونی عام برای همه آزاد و حداقل سرمایه برای تشکیل شرکت‌های تعاونی عام صد میلیون ریال است

و مؤسسان سرمایه اولیه آن را از طریق عرضه سهام به عموم مردم تأمین می‌کند. ولی در شرکت‌های سهامی خاص برای افزایش سرمایه اولیه، سهام را به افراد گروه خاصی که عضویت آن‌ها آزاد است، عرضه می‌کنند که مبلغ آن حداقل ده میلیون ریال است.

معافیت‌های مالیاتی شرکت‌های تعاونی

قانون مالیات‌های مستقیم، مصوب 1366، معافیت‌های مالیاتی شرکت‌های تعاونی را به صورت ذیر در نظر گرفته است:

هیچ گونه مالیاتی شامل اتحادیه‌های تعاونی که درآمد آن‌ها حاصل از دریافت حق عضویت از اعضاست نمی‌گردد.
شرکت‌های تعاونی معدنی معادن بزرگ که از طرف وزارت معادن برای آن‌ها پروانه اکتشاف یا بهره‌برداری صادر شده باشد، به مدت پنج سال از تاریخی که آماده بهره‌برداری بوده است، معاف از مالیات خواهند بود.
شرکت‌های تعاونی ذیر به طور کلی از پرداخت مالیات معاف‌اند:

شرکت‌های تعاونی مصرف کارکنان مؤسسات دولتی
شرکت‌های تعاونی مسکن کارکنان مؤسسات دولتی
شرکت‌های تعاونی مصرف کارکنان مؤسسات غیر دولتی
شرکت‌های تعاونی صیادان
شرکت‌های تعاونی دانشجویان
شرکت‌های تعاونی دانش‌آموزان
شرکت‌های تعاونی تولیدی روستایی به شرط این که از ساکنان روستا تشکیل شده باشند.

نتیجه‌گیری:
شرکت تعاونی یکی از شرکت‌های تجاری است که مجوز خود را از وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی می‌گیرد. این شرکت میان افراد هم صنف،‌فامیل و دوست ایجاد می‌شود و برای حل مشکلی خاص یا کسب درآمد، اقدام به سرمایه‌گذاری می‌کنند.

این نوع شرکت به اعضاء متکی است و کاری به سرمایه ندارد، یعنی همه افراد یک حق رأی دارند و میزان سهمشان تأثیری در رأی آن‌ها ندارد. هدف شرکت‌های تعاونی ارائه خدمات و تولید امکانات رفاهی و کمک به اقشار کم درآمد است. در صورت وجود هر گونه ابهام می‌توانید سؤالات خود را در بخش کامنت‌ها مطرح کنید.