نحوه اعمال ماده 477 + مهلت و مدارک جهت اعمال ماده 477

اعمال ماده 477 یکی از راه‌های اعتراض برای رسیدگی مجدد به آراء صادره قطعی است؛ یعنی تمامی افراد برای هر موضوع حقوقی و کیفری می‌توانند با اثبات این‌که رای صادره خلاف شرع بین است، امکان بازنگری مجدد داشته باشند.

از این‌رو در این صفحه قصد داریم این ماده قانونی را دقیق‌تر بررسی کنیم و از شرایط، دستورالعمل اجرایی و نحوه اعمال آن در دیوان عالی کشور بگوییم. همچنین اطلاعاتی در خصوص مهلت و مدارک مورد نیاز جهت پیگیری آن ارائه دهیم.

این نوشتار را انتها مطالعه کنید و در صورت نیاز می‌توانید از مشاوره حقوقی وکیل، موسی الرضا میر در این زمینه استفاده کنید.

ماده 477 چیست؟

اعمال ماده 477 قوانین آیین دادرسی کیفری، تنها راه اعاده دادرسی در مورد آراء قطعی صادر شده، خلاف شرع بین است.

طبق این ماده قانونی، رئیس قوه قضاییه می‌تواند از دیوان عالی کشور برای رسیدگی مجدد (اعم از شکلی و ماهوی) آراء قطعی صادر شده از محاکم یا آن‌هایی که قابلیت تجدیدنظر دارند درصورتی که مخالف شرع باشند، درخواست اعاده دادرسی کند.

به زبان ساده می‌توان گفت زمانی که احکام قطعی توسط دادگاه‌ها و محاکم قضایی صادر می‌شوند، ممکن است با احتمال نقص، خطا یا اشتباه باشند که متعاقب آن حقی تضییع شده و با اعتراض همراه می‌شود؛ به همین دلیل قانون‌گذار این ماده قانونی را تعریف کرده تا آرایی که شرع و فقه را نقض می‌کنند و در تضاد آشکار با آن هستند، قابلیت اعتراض و بازنگری مجدد را داشته باشند.

به موجب این ماده، رسیدگی مجدد از طریق عالی‌ترین مرجع قضایی یعنی دیوان عالی کشور با تشخیص از سوی رئیس قوه قضاییه انجام می‌شود. با ثبت درخواست اعمال ماده 477 درصورت تجویز رئیس قوه قضاییه، اجرای حکم متوقف شده و تا زمان نتیجه نهایی به تعویق می‌افتد.

با تایید اعاده دادرسی، دیوان عالی کشور یکی از شعب را برای رسیدگی مجدد مشخص می‌کند، در این هنگام، استفاده از دانش و تجربیات بهترین وکیل دیوان عالی کشور، بسیار اهمیت دارد.

شرایط درخواست اعمال ماده 477

اعمال ماده 477 یکی از طرق فوق‌العاده رسیدگی مجدد شناخته می‌شود که اعمال آن با شرایط و دستورالعمل اجرایی مشخصی، تعریف شده است. در این خصوص اصلی‌ترین شرط این است که ثابت شود آراء صادره، خلاف شرع بین است.

با این‌که تعریف واضحی در این خصوص ارائه نشده؛ اما می‌توان این‌طور نتیجه گرفت که آراء نباید با آن‌چه شرع و فقه به‌طور واضح و مسلم مشخص کرده، تفاوت داشته یا در تعارض آشکار باشند. از دیگر شرایط اعمال ماده 477 می‌توان موارد زیر را نام برد:

1. رئیس قوه قضاییه اعاده دادرسی را تجویز کرده باشد.
2. آراء صادره قطعی باشند؛ البته دستور موقت صادره از دادگاه‌ها نیز شامل این ماده می‌شوند.
3. مرجع رسیدگی به اعاده دادرسی با پذیرش رئیس قوه قضاییه، دیوان عالی کشور است.
4. طبق درخواست، نحوه اعمال ماده 477 در دیوان عالی کشور با اذن قانون‌گذار با رسیدگی حکم هم از حیث شکلی و هم ماهوی امکان دارد.
5. مرجع صادرکننده رای باید مرجع قضایی باشد.
6. اعمال این ماده فقط یک بار انجام می‌شود و درخواست مجدد با جهت متفاوت، قابل اعمال است.

دستورالعمل اجرایی ماده 477

برای اعمال ماده 477 قانون آیین دادرسی کیفری، یک دستورالعمل اجرایی تدوین شده که به قرار زیر است:

• ماده 1: تشخیص آراء قطعی که خلاف شرع بین صادر شده با هدف جلوگیری از اجرا در حوزه اختیاری رئیس قوه قضاییه است.
• ماده 2: مطابق با تبصره 3 این ماده، رئیس دیوان عالی کشور، رئیس سازمان قضایی نیروهای مسلح و دادستان کل کشور با مواجهه با آراء خلاف شرع بین، باید مراتب را به رئیس قوه قضاییه اعلام کنند.
• ماده 3: قضات صادرکننده حکم یا اجرای احکام یا دیگر قضات مرتبط با پرونده باید موضوع آراء خلاف شرع بین را با استدلال‌ به رئیس حوزه قضایی یا دادستان اعلام کنند. طی این امر، گزارش اعلام شده توسط رؤسا باید به نحو مستدل به رئیس کل دادگستری استان اعلام شود.
• ماده 4: رئیس کل دادگستری استان، گزارش اعلامی را طی مهلت 2 ماهه بررسی و به‌صورت مستدل، مراتب را به رئیس قوه قضاییه اعلام می‌کند؛ در غیر این صورت باید شرح مکتوبی بر عدم تشخیص خلاف شرع بین ارائه دهد.
• ماده 5: همه اشخاص حقیقی و حقوقی و دستگاه‌های اجرایی می‌توانند درخواست اعمال ماده 477 را داشته و مراتب را به دادگستری کل استان مربوطه یا سازمان قضایی نیروهای مسلح ارائه دهند. مراجع مذکور، بررسی‌های لازم را انجام داده و موضوع را رد یا تایید می‌کنند.
• ماده 6: اصل پرونده با وصول درخواست اعمال ماده 477 باید به مراجع مربوطه ارسال ‌شود.
• ماده 7: در ادامه معاونت قضایی، مشاورین و قضات، جهات خلاف شرع بین را ضمیمه پرونده کرده و به دفتر ریاست قوه قضاییه ارسال می‌کنند.
• ماده 8: اگر در زمان بازنگری دستور توقف اجرای حکم از سوی رئیس قوه قضاییه صادر شود با رد اعاده دادرسی، معاون قضایی مراتب لغو توقف را اعلام می‌کند.
• ماده 9: با موافقت رئیس قوه قضاییه و تجویز اعاده دادرسی، مراتب جهت رسیدگی به دیوان عالی کشور ارسال می‌شود.
• ماده 10: رئیس دیوان عالی کشور پرونده را برای رسیدگی به یکی از شعب، ارجاع می‌کند.

نحوه اعمال ماده 477 در دیوان عالی

درخصوص اعمال ماده 477 قبل از ارجاع هر پرونده به دیوان عالی کشور، ابتدا باید رئیس قوه قضاییه تشخیص دهد حکم قطعی، مخالف شرع بین است. در این صورت پرونده به دیوان ارجاع شده و رسیدگی مجدد انجام می‌شود.

نحوه اعمال ماده 477 در دیوان عالی کشور هم در امور حقوقی و هم کیفری پیش‌بینی شده است. در این شرایط پرونده هم به‌صورت شکلی و هم ماهوی مورد بررسی قرار گرفته و در نهایت، رای جدید صادر می‌شود.

مهلت درخواست اعمال ماده 477

با این‌که اعاده دادرسی در امور حقوقی برای ایرانیان داخل 20 روز و برای ایرانیان مقیم خارج 2 ماه تعریف شده؛ اما برای درخواست اعمال ماده 477 مهلت خاصی، مشخص نشده است.

در واقع بعد از تایید این درخواست و تجویز رئیس قوه قضاییه، اجرای حکم متوقف می‌شود. با این حال به‌دلیل این‌که این فرایند به خودی خود زمان‌بر و طولانی است؛ توصیه می‌شود بلافاصله بعد از صدور حکم، درخواست خود را اعلام کنید و اقدامات لازم را انجام دهید.

ثبت درخواست اعمال ماده 477 کیفری

تمامی افراد حقیقی و حقوقی یا نماینده قانونی آن‌ها و همچنین دستگاه‌های اجرایی درخصوص آراء قطعی حقوقی یا کیفری می‌توانند درخواست اعمال ماده 477 را داشته باشند. در همین راستا مطابق با تبصره‌های این ماده، ثبت درخواست توسط افراد زیر انجام می‌گیرد:

1. رئیس سازمان قضایی نیروهای مسلح
2. رئیس دیوان عالی کشور
3. رئیس دادگستری استان
4. دادستان کل کشور
5. رئیس قوه قضاییه
6. قاضی صادرکننده حکم قطعی
7. قاضی اجرای احکام
8. قضات مرتبط با پرونده

مدارک لازم جهت درخواست اعمال ماده 477

مدارک لازم جهت ثبت درخواست اعمال ماده 477 به قرار زیر است:

1. درخواست تنظیم شده با توضیح آشکار و روشن
2. اسناد، مدارک و مستندات ضمیمه شده
3. تاییدیه درخواست متقاضی از سوی زندان (درصورت زندانی بودن محکوم علیه)
4. مشخصات کامل متقاضی به‌همراه آدرس، کد پستی و شماره تماس
5. تمامی مدارک شناسایی و هویت متقاضی (شناسنامه و کارت ملی)
6. مشخصات پرونده قضایی، دادنامه یا رای قطعی صادره
7. وکالت‌نامه (درصورت داشتن بهترین وکیل ماده 477)
8. تنظیم لایحه اعاده دادرسی با امضای متقاضی
9. ابطال تمبر هزینه اعاده دادرسی
10. کپی‌نامه دادنامه بدوی حضوری یا غیابی با تصویر رای صادره در مرحله واخواهی با مهر دادگاه صادرکننده رای در تمامی صفحات
11. کپی‌نامه دادنامه مورد درخواست اعاده دادرسی در دیوان عالی کشور
12. درصورت داشتن سابقه درخواست در دیوان عالی کشور، کپی تمامی نسخه‌ دادنامه‌های صادره

نمونه درخواست اعمال ماده 477

برای دانلود نمونه درخواست، اینجا کلیک کنید.

پیگیری درخواست ماده 477

برای پیگیری درخواست ماده 477 به‌ صورت حضوری، متقاضی باید به ساختمان دادگستری کل استان مربوطه مراجعه کند و درخواست خود را به کارشناس، ارائه دهد. در این شرایط با بررسی و درصورت تشخیص، ثبت درخواست اعاده دادرسی کیفری ازطریق مسئول مربوطه انجام می‌شود و در ادامه دادخواست به مراجع قضایی ارجاع می‌شود.

این را هم باید بدانید که پیگیری درخواست اعمال ماده 477 به‌ صورت حضوری تا اعلام قبول یا رد اعاده دادرسی از طریق دیوان عالی کشور، امکان‌پذیر نیست. بعد از اعلام با تایید اعاده دادرسی، یکی از شعب برای بررسی مجدد مشخص می‌شود و در غیر این صورت، بررسی مجدد رد شده و حکم قبلی، صادر و اجرا می‌شود.

اقدامات بعد از موافقت رئیس قضاییه با تجویز اعاده دادرسی

بر اساس مفاد تعریف شده اعمال ماده 477 با موافقت رئیس قوه قضاییه، حکم جهت رسیدگی از طریق معاونت قضایی به دیوان عالی کشور ارجاع شده و رونوشتی برای پیگیری به دادگستری استان مربوطه، ارسال می‌شود.

در این شرایط با موافقت رئیس قوه قضاییه برای تجویز اعاده دادرسی، حکم صادره تا زمان حصول نتیجه قطعی به تعویق می‌افتد. در زمان بازنگری اگر موضوع مطرح شده رد شود، توقف اجرای حکم لغو می‌شود و رئیس قوه قضاییه دستوری برای اجرای آن صادر می‌کند.

سخن پایانی

اعمال ماده 477 یکی از روش‌های اعتراضی است که باعث توقف اجرای حکم قطعی می‌شود و امکان بازنگری و رسیدگی مجدد را فراهم می‌سازد. ما در این صفحه به‌طور کامل این ماده قانونی را بررسی کردیم و درخصوص مهلت، مدارک لازم جهت ثبت درخواست، چگونگی پیگیری، شرایط و دستورالعمل اجرایی آن نیز اطلاعاتی را در اختیار شما قرار دادیم.

امیدواریم این مطالب برای شما مفید باشد و اگر هم‌چنان سوالی مرتبط با این موضوع دارید، می‌توانید با بهترین وکیل پایه یک دادگستری در تماس باشید.

سوالات متداول

1. چه کسانی حق اعاده دادرسی مطابق با ماده 477 را دارند؟
   رئیس سازمان قضایی نیروهای مسلح، رئیس کل دادگستری استان، رئیس دیوان عالی کشور، دادستان کل کشور و رئیس قوه قضاییه می‌توانند بر اساس این ماده درخواست اعاده دادرسی داشته باشند.
2. کدام مراجع مشمول ماده 477 قوانین آیین دادرسی کیفری می‌شوند؟
   سازمان قضایی نیروهای مسلح، شوراهای حل اختلاف، دادسراها مانند دادسرای عمومی و انقلاب، دادگاه‌های عمومی، کیفری، تجدیدنظر، بدوی و دیگر دادگاه‌ها، همگی مشمول این ماده می‌شوند.