مهریه نه تنها یک سنت شرعی، بلکه تعهدی الزام‌آور از سوی مرد به زن است که در قالب عقد نکاح ایجاد می‌شود. آثار مالی مهر باعث شده تا به یکی از موضوعات اصلی دعاوی خانوادگی تبدیل شود.
به همین دلیل در این صفحه ما به تعریف و تشریح ماهیت مهر و دیدگاه اسلام و حکم آن در سیستم قضایی می‌پردازیم. علاوه‌بر این مباحثی مانند انواع و شرایط صحت مهر، مهم‌ترین نکات در خصوص تعیین و مطالبه آن را بررسی می‌کنیم. همچنین توضیحاتی در خصوص مهریه شرعی، قانونی و ضرورت بهره‌مندی از خدمات وکیل ارائه می‌دهیم؛ پس تا پایان نوشتار بهترین وکیل پایه یک دادگستری را همراهی کنید.
موسی الرضا میر وکیل پایه یک دادگستری
وکالت و مشاوره تخصصی در دعاوی کیفری
شماره تماس جهت تعیین وقت مشاوره
مهریه چیست؟
مهریه یک سنت قدیمی در نظام‌های حقوقی مبتنی بر شرع است که نه تنها در کشورهای اسلامی، بلکه در آیین‌هایی مانند یهودیت نیز سابقه دارد. مهر در واقع مالی است که به موجب توافق زوجین در زمان انعقاد عقد نکاح برای زن تعیین می‌شود و نشان دهنده احترام به وی و تامین حقوق مالی او در ازدواج است.
در ایران نیز مهریه جزء لاینفک نکاح است و می‌تواند در زمان عقد دائم یا موقت پیش‌بینی شود. مهر می‌تواند وجه نقد، ملک، طلا یا هر مال دارای ارزش باشد؛ به شرط آن‌که قابلیت تملک داشته، معین و مشخص بوده و متعلق به غیر نباشد.
در نظام حقوقی ما، مهریه از جمله حقوق مالی زن محسوب می‌شود که به موجب عقد نکاح به وی تعلق می‌گیرد. به استناد ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی، زن به محض تحقق عقد، مالک مهریه می‌شود و این مالکیت، مستقل از رابطه زناشویی به رسمیت شناخته شده است.
بدین ترتیب زن اختیار کامل در تصرف و انتقال آن را دارد و نیازی به اثبات رابطه یا تحقق شرایط خاصی نیست. مهر نه تعهد احتمالی، بلکه دین قطعی شوهر تلقی می‌شود. در نتیجه هیچ مانعی نمی‌تواند زن را از استیفای این حق باز دارد؛ مگر در مواردی که قانون، محدودیت یا استثنا قائل شده باشد.
با وجود این‌که اغلب زنان در هنگام طلاق نسبت به دریافت مهریه اقدام می‌کنند، اما این تصور اشتباه است که مهر فقط در جریان جدایی قابلیت مطالبه دارد. از همان لحظه‌ای که عقد نکاح منعقد می‌شود، زن مستحق دریافت مهریه است و می‌تواند در هر زمان، بدون نیاز به اقامه دعوای طلاق آن را از شوهر طلب کند. مهریه یا صداق به عنوان یک دین در ردیف سایر دیون مدنی قرار دارد و عدم پرداخت آن می‌تواند باعث مطالبه حقوقی و حتی پیگیری کیفری شود.
ماهیت مهریه
مهریه به عنوان حق مالی زوجه در عقد نکاح، جایگاه تثبیت شده در حقوق مدنی و شرعی دارد. ریشه این موضوع وابسته به سنت اسلامی است و با هدف حمایت مالی از زن در آغاز زندگی مشترک تعیین می‌شود.
در واقع چون تامین نیازهای مالی خانواده به موجب قوانین بر عهده مرد قرار دارد، مهریه نیز به عنوان یک حق مالی مستقل برای زن در نظر گرفته شده که به محض وقوع عقد، مالک آن می‌شود.
ماهیت مهریه را می‌توان از ابعاد مختلف تحلیل کرد. از یک سو مهر تضمینی برای امنیت اقتصادی زن در طول زندگی مشترک و به ویژه در صورت بروز طلاق یا اختلافات خانوادگی است. از سوی دیگر نماد احترام و کرامت زن و ابراز صداقت مرد در آغاز رابطه زناشویی تلقی می‌شود.
علاوه‌بر این به دلیل این‌که متاسفانه در نظام حقوقی ما مرد اجازه دارد چند زن اختیار کند، مهریه به عنوان یک ابزار کنترلی برای مهار تمایلات نفسانی و ایجاد تعادل در روابط زناشویی عمل می‌کند.
مهریه در اسلام
در متون اسلامی مهریه با عنوان «صداق» شناخته می‌شود و از منظر فقهی یک حق مسلم و شرعی برای زن به شمار می‌آید. فلسفه پرداخت صداق، حسن نیت و صداقت مرد در ازدواج را نشان می‌دهد که در آیات متعددی به صراحت مورد تاکید قرار گرفته است.
مهر خلاف تصور رایج به معنای خرید زن نیست، بلکه به منزله احترام و تکریم او در آغاز زندگی زناشویی است. پرداخت مهریه واجب بوده و مرد نمی‌تواند از آن شانه خالی کند؛ مگر با رضایت زن یا در موارد خاص قانونی.
از منظر اسلام تعیین مهریه باید بر مبنای عدالت، توانایی مالی مرد و اجتناب از تکلف صورت گیرد. در روایات متعددی پرهیز از تعیین مهریه‌های سنگین و خارج از استطاعت تاکید شده؛ چراکه چنین مهریه‌هایی می‌تواند به جای استحکام خانواده، زمینه‌ساز اختلاف و حتی کدورت شود.
اسلام با ارائه الگوی مهرالسنه تلاش کرده تعادلی میان حق زن و توان مالی مرد برقرار کند. بدین ترتیب مهریه در نگاه اسلام، نماد صداقت و حمایت مالی از زن در چارچوب عقل و انصاف است.
مهریه شرعی چقدر است؟
مهریه شرعی در فقه اسلامی همان مهرالسنه و به معنای مالی است که مرد هنگام ازدواج، متعهد به پرداخت آن به زن می‌شود که از همان لحظه عقد، زوجه مالک آن است.
اگرچه شریعت اسلام سقف مشخصی برای مهریه تعیین نکرده، اما توصیه‌های مبتنی بر عقلانیت، عدالت و پرهیز از افراط وجود دارد. در این میان مهرالسنه یا مهریه شرعی مطرح شده که مطابق با سنت پیامبر و به عنوان میزان متعارف در تعیین مهر یا صداق است.
مقدار مهرالسنه در اسلام برابر با ۵۰۰ درهم نقره خالص بوده که بر اساس محاسبات فقهی، معادل تقریبی ۱۵۰۰ گرم نقره است. این میزان که به عنوان مهریه حضرت فاطمه معرفی شده در فقه شیعه، جایگاه ویژه‌ای دارد و به عنوان الگویی در تعیین مهریه‌های معقول و متعارف توصیه می‌شود.
البته با توجه به نوسانات ارزش نقره، مبلغ معادله این مهر متغیر است؛ اما هدف اصلی مهریه شرعی یا همان مهرالسنه، حفظ شأن و منزلت زن بوده، بدون تحمیل فشار اقتصادی غیرمنطقی بر زوج.
مهریه قانونی چقدر است؟
در نظام حقوقی، مهریه قانونی همانی است که در سند رسمی ازدواج به صورت مشخص و با توافق زوجین ثبت می‌شود. بر اساس قوانین مدنی، مهر می‌تواند شامل وجه نقد، طلا، سکه، املاک یا هر مال دارای ارزش باشد؛ به شرط آن‌که معین، معلوم و قابل تملک بوده و با توافق در سند ازدواج به ثبت برسد. با این‌که مبلغ مهر به توافق زوجین بستگی دارد، اما در زمان اختلاف یا مطالبه، ملاک مهریه قانونی همان مقدار ثبت شده در سند ازدواج است.
طبق ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده، چنان‌چه مهریه بیش از ۱۱۰ سکه بهار آزادی یا معادل آن باشد، زوج تنها در صورتی می‌تواند مازاد بر این مقدار را مطالبه کند که توانایی مالی زوج نسبت به پرداخت آن احراز شود.
به عبارتی تا سقف ۱۱۰ سکه، زوج مکلف به پرداخت است و نیازی به اثبات استطاعت نیست؛ اما مازاد بر این مقدار نیاز به اثبات توانایی مالی زوج دارد و بار اثباتی بر عهده زوجه قرار می‌گیرد. هدف قانون‌گذار از تعریف مهریه قانونی، پیشگیری از تعیین مهریه‌های سنگین و غیرقابل پرداخت است.
حکم مهریه چیست؟
از منظر فقهی و شرعی، مهریه یا صداق یکی از حقوق قطعی زن در ازدواج محسوب می‌شود که پرداخت آن بر مرد واجب است. در متون اسلامی مهر به عنوان نماد صداقت، تعهد و احترام نسبت به زن در نظر گرفته شده و به محض تحقق عقد، زن مستحق آن خواهد بود.
حتی اگر رابطه جنسی بین زوجین واقع نشود، پرداخت تمام یا بخشی از مهریه بر مرد لازم است؛ مگر در شرایط خاصی که قانون یا شرع، استثنا قائل شده باشد. بنابراین حکم مهریه از لحاظ شرعی، مسلم و قطعی است که مرد وظیفه دارد آن را بپردازد.
اما حکم مهریه از منظر قانونی به عنوان یک طلب مالی مستقل برای زن در نظر گرفته می‌شود که مانند سایر دیون، قابل مطالبه از طریق دادگاه‌های خانواده یا اجرای ثبت است. چنان‌چه میزان مهریه بیش از ۱۱۰ سکه باشد، برای دریافت مازاد آن، زوجه باید توانایی مالی زوج را اثبات کند؛ در غیر این صورت دادگاه تنها تا سقف ۱۱۰ سکه، حکم صادر می‌کند.
در صورت عدم پرداخت مهریه، زوجه می‌تواند اجرای حکم را پیگیری کرده و مطابق با ماده ۲ قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی در صورت عدم اثبات اعسار یا امتناع بدون دلیل زوج، مشمول ضمانت اجراهای قانونی از جمله حبس خواهد شد.
انواع مهریه
این‌که چند نوع مهریه داریم بسته به زمان تعیین مهر (یعنی قبل یا بعد از عقد) و نوع تعهد پرداخت در دسته‌بندی‌های مختلفی قرار می‌گیرد. در عقد نکاح دائم، ذکر مهریه شرط صحت عقد نیست و عدم تعیین آن موجب بطلان نکاح نمی‌شود.
اما در عقد موقت، تعیین مهریه یکی از شرایط اساسی برای اعتبار نکاح محسوب می‌شود؛ یعنی نبود مهریه، عقد را از اساس باطل می‌کند. از منظر حقوقی مهریه شامل شکل‌های متعددی است و بر اساس نحوه پرداخت به ۲ گروه تقسیم می‌شود که هر یک آثار و شرایط خاص خود را دارد. در ادامه دقیق‌تر انواع مهریه را بررسی می‌کنیم.
مهرالمسمی
مهرالمسمی رایج‌ترین نوع مهریه در عقود نکاح است و به مالی گفته می‌شود که در زمان عقد با توافق زوجین به عنوان مهریه مقرر شود. این نوع از مهر می‌تواند هر مال مشروع، معین و دارای ارزش مالی باشد؛ مانند وجه نقد، سکه و ملک، مشروط بر آن‌که قابلیت تملک داشته که به محض انعقاد عقد به زن تعلق می‌گیرد و وی می‌تواند نسبت به آن اعمال حق کند. توافق بر سر مقدار و نوع مهر از اختیارات قانونی طرفین است و محدودیتی جز رعایت قواعد عمومی جاری را ندارد.
در مهرالمسمی آن‌چه اهمیت دارد، صحت توافق و مشروعیت موضوع مهریه است. چنان‌چه مهریه تعیین شده در عقد فاقد شرایط قانونی نظیر مالیت، قابلیت نقل و انتقال یا تعلق به غیر باشد، مهرالمسمی باطل خواهد بود و آثار آن منتفی می‌شود. در این‌گونه مواقع به جای مهرالمسمی، مهرالمثل تعیین می‌شود. بنابراین رعایت دقت در تعیین نوع، میزان و قابلیت‌های مالی مهریه در حین انعقاد عقد نکاح برای صحت و نفوذ تعهدات مالی ناشی از آن، الزامی است.
مهرالمثل
مهرالمثل از جمله انواع مهریه است که در صورت عدم تعیین مهرالمسمی یا بطلان آن بر اساس ماده ۱۱۰۰ قانون مدنی برای زن در نظر گرفته می‌شود. در مواردی که مهریه در عقد ذکر شده اما مجهول، فاقد مالیت یا متعلق به غیر باشد، دادگاه مهرالمثل را جایگزین می‌کند.
همچنین طبق ماده ۱۰۸۷ قانون مدنی، اگر در نکاح دائم مهریه تعیین نشده باشد و رابطه زناشویی میان زوجین واقع شود، زن مستحق مهرالمثل خواهد بود. این مهریه جنبه تعیینی توسط مرجع قضایی دارد و به صورت عرفی و مبنی بر وضعیت زن مشخص می‌شود.
در تعیین مهرالمثل دادگاه به شرایط فردی، خانوادگی، تحصیلی، شغلی و اجتماعی زن توجه می‌کند. میزان مهریه بستگان نزدیک زن نیز می‌تواند به عنوان معیار سنجش مورد استفاده قرار گیرد.
از آن‌جا که مهرالمثل مبتنی بر عدالت و عرف است، هیچ‌گونه توافق قبلی لازم ندارد و فقط به اقتضای بطلان یا فقدان مهرالمسمی و وقوع رابطه زناشویی تعیین می‌شود. این نوع مهریه جنبه حمایتی و جبرانی دارد و در مقام حفظ حقوق زن در شرایطی است که توافقی بر مهریه انجام نشده یا توافق موجود فاقد اثر قانونی باشد.
مهرالمتعه
مطابق ماده ۱۰۹۳ قانون مدنی، مهرالمتعه نوعی از مهریه است که در صورت عدم تعیین مهر در عقد و وقوع طلاق قبل از رابطه زناشویی به زن، تعلق می‌گیرد. شرط اصلی تعلق مهرالمتعه آن است که طلاق قبل از تعیین مهر و پیش از وقوع نزدیکی واقع شده باشد.
در چنین حالتی زن مستحق مهریه‌ای است که بر اساس وضعیت مالی مرد تعیین می‌شود. این نوع مهر نیز برای حمایت از زن پیش‌بینی شده که بدون بهره‌مندی از حقوق مالی ناشی از ازدواج از زندگی مشترک جدا شده است.
خلاف مهرالمثل که ملاک تعیین آن وضعیت و جایگاه اجتماعی زن است، در مهرالمتعه توان مالی مرد، معیار اصلی ارزیابی قرار داده می‌شود. دادگاه در تعیین مبلغ مهرالمتعه به دارایی، درآمد و وضعیت مالی زوج توجه می‌کند.
هدف از این مهریه جبران زیان زن از طلاق زودهنگام و پیش از ایجاد هرگونه ارتباط زناشویی است. بدین ترتیب از نظر قانون‌گذار مهر باید حتی در این شرایط نیز پاسخ‌گوی حق مالی زن باشد؛ هرچند که میزان و شرایطی متفاوت از سایر مهریه‌ها دارد.
مهرالسنه
مهرالسنه گرچه در قانون مدنی به صراحت تعریف نشده، اما در فقه و رویه عرفی جایگاه مشخصی دارد. در واقع مهرالسنه به مهریه حضرت فاطمه اطلاق می‌شود که برابر با ۵۰۰ درهم نقره بوده است. این نوع مهر در زمان پیامبر اسلام به عنوان الگوی ساده و متعارف مطرح شده و در برخی اسناد ازدواج به عنوان مهر نمادین در کنار مهریه اصلی درج می‌شود. هدف از انتخاب مهرالسنه، حفظ شأن معنوی ازدواج و دوری از مهریه‌های سنگین و غیرواقعی است.
در مواردی که مهرالسنه به عنوان نوع مهریه در سند نکاحیه درج شود، این مبلغ به نرخ روز محاسبه و پرداخت می‌شود. این مهر اگرچه ممکن است جنبه نمادین و فرهنگی داشته باشد، اما از منظر حقوقی الزام‌آور است و زن می‌تواند از طریق دادگاه نسبت به مطالبه آن اقدام کند. بنابراین انتخاب این نوع مهر به منزله چشم‌پوشی از حق مهریه نیست، بلکه شکلی از تعیین صداق است که با مبانی اخلاقی هماهنگ بوده و قابلیت اجرای قانونی نیز دارد.
اما همان‌طور که گفته شد، مهریه بر اساس نحوه تعهد پرداخت به 2 دسته عندالمطالبه و عندالاستطاعه تقسیم‌بندی می‌شود. شرایط و آثار هر یک با دیگری متفاوت است که در ادامه با نگاهی دقیق‌تر به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.
مهریه عندالمطالبه
مهریه عندالمطالبه به این معنا است که به محض وقوع عقد نکاح و بدون نیاز به تحقق هیچ شرطی، زن هر زمان که بخواهد می‌تواند آن را از شوهر خود مطالبه کند. این نوع از مهر، دین حال محسوب می‌شود و مرد، شرعی و قانونی مکلف به پرداخت آن است. در صورت امتناع یا ناتوانی از پرداخت، زن می‌تواند با طرح دادخواست حقوقی یا اجرای مهریه از طریق اداره ثبت اقدام کند.
چنان‌چه مرد در مقام دفاع از خود مدعی ناتوانی در پرداخت مهریه به صورت یکجا شود، می‌تواند با ارائه دادخواست اعسار به دادگاه، تقاضای تقسیط مهریه را مطرح کند. در این صورت دادگاه با بررسی وضعیت مالی زوج، ممکن است حکم پرداخت مهریه در اقساط را بدهد. بنابراین در مهریه عندالمطالبه اصل بر پرداخت فوری است و تنها در صورت اثبات اعسار، امکان تقسیط فراهم می‌شود.
مهریه عندالاستطاعه
در مهریه عندالاستطاعه پرداخت مهریه مشروط به توان مالی زوج است و تا زمانی که استطاعت او احراز نشود، الزام قانونی به پرداخت وجود ندارد. در این نوع مهر زن مکلف است با ارائه ادله، استطاعت مالی شوهر را در دادگاه اثبات کند. صرف درج عبارت عندالاستطاعه در سند ازدواج کافی نیست، بلکه احراز واقعی توان پرداخت شرط تحقق تعهد است.
چنان‌چه زن نتواند استطاعت مالی مرد را به اثبات برساند، دعوای مطالبه مهریه رد خواهد شد. این نوع صداق به طور خاص در شرایطی تعیین می‌شود که زوجین قصد دارند میزان تعهد مالی را منوط به وضعیت اقتصادی زوج در آینده کنند. در نتیجه مهریه عندالاستطاعه روشی برای توازن میان تعهدات مالی و واقعیت توان اقتصادی زوج است؛ اما در عین حال بار اثبات آن بر دوش زن قرار می‌گیرد.
ویژگی‌های صحت مهریه
برای این‌که مهریه از منظر حقوقی معتبر و قابل مطالبه باشد، مستلزم شرایط مشخصی است. در فقه اسلامی و همچنین قانون مدنی به این شروط اشاره شده که برای صحت مهریه لازم است. در صورتی که یکی از این ویژگی‌ها وجود نداشته باشد، مهریه فاقد آثار حقوقی می‌شود. این شرایط و ویژگی‌ها به قرار زیر تعریف می‌شوند:
- مهریه باید مالیت داشته باشد: اولین شرط صحت مهریه این است که مالیت داشته باشد؛ یعنی دارای ارزش اقتصادی بوده و بتوان آن را با معیارهای مالی مانند پول سنجید. به عبارتی دیگر مهر باید قابلیت داد و ستد و نقل و انتقال داشته باشد. مواردی مانند اشیای نایاب یا فاقد ارزش یا امور غیرمالی مانند عواطف یا خدمات که واجد مالیت نیستند، نمی‌توانند به عنوان مهریه قرار گیرند. نبود مالیت موجب بی‌اعتباری مهر است، اگرچه عقد نکاح را باطل نمی‌کند.
- مهریه باید قابلیت تملک داشته باشد: یکی دیگر از شروط صحت مهریه، قابلیت تملک آن است؛ به این معنا که مرد باید در زمان عقد، مالک مهریه بوده یا دست کم حق قانونی در انتقال آن داشته باشد. مهریه‌ای که متعلق به شخص ثالث است، بدون اجازه مالک اصلی واجد اعتبار قانونی نیست. همچنین مالی که به دلیل موانع قانونی یا شرعی قابلیت تملک ندارد، مانند اموال عمومی یا موقوفات خاص، نمی‌توانند به عنوان مهریه تعیین شوند؛ چراکه قابلیت انتقال به زن را نداشته و فاقد اثر حقوقی لازم هستند.
- مهریه باید معلوم باشد: مطابق با ماده ۱۰۷۹ قانون مدنی، مهر باید تا حدی معلوم باشد که جهالت طرفین نسبت به آن مرتفع شود. منظور از معلوم بودن، تعیین دقیق مقدار، نوع، جنس و اوصاف مورد توافق است. اگر مهریه مجهول یا مبهم باشد یا ویژگی آن مشخص نباشد، مطابق با ماده ۱۱۰۰ قانون مدنی باطل است؛ اما عقد نکاح معتبر می‌ماند و زن در چنین حالتی مستحق مهرالمثل می‌شود.
- مهریه باید معین باشد: از دیگر ارکان صحت مهریه این است که معین و فاقد تردید یا ابهام باشد. اگر مهر میان چند مال مردد باشد، فاقد اعتبار می‌شود. در این وضعیت نیز مانند حالتی که مهریه ذکر نشده، زن مستحق دریافت مهرالمثل است. تعیین دقیق و قطعی مهر از جمله شرایطی است که مانع از بروز اختلافات بعدی و تفسیرهای متعارض در روابط زوجین می‌شود.
- مهریه باید مشروع و قانونی باشد: مهریه باید ضمن قابلیت داد و ستد از نظر قانون، مشروع باشد؛ یعنی مشروعیت شرعی و قانونی آن تایید شده و امکان انتقال آن وجود داشته باشد. به عنوان مثال مشروبات الکلی یا مواد مخدر نمی‌توانند به عنوان مهریه در نظر گرفته شوند. مشروعیت مهر، ضامن نفوذ آن در نظام حقوقی و اجرای قانونی تعهد ناشی از آن است.
- مرد باید قادر به تسلیم مهریه باشد: توانایی تسلیم مهریه از دیگر شروط صحت مهر است. اگر مهریه‌ای تعیین شود که مرد در عمل امکان تحویل آن را نداشته باشد، تعهد او باطل تلقی می‌شود. البته چنان‌چه زن خود قادر به تحصیل آن مال باشد، ممکن است چنین مهری قابل قبول تلقی شود؛ اما در حالت کلی الزام قانونی به پرداخت مهریه منوط به امکان عملی انتقال آن از سوی زوج به زوجه است.
نکات مهمی که باید در مورد مهریه بدانید!
مطالبه مهریه نه تنها یک حق قانونی برای زن، بلکه یکی از تعهدات مالی مهم مرد در عقد نکاح است. با وجود ماهیت شرعی و مدنی مهر، عدم توجه به نکات حقوقی مرتبط با آن می‌تواند زمینه‌ساز بروز اختلافات و پیچیدگی‌های قضایی شود. برای پیشگیری از بروز این مشکلات، آگاهی نسبت به ضوابط، نحوه مطالبه،
- محدودیت‌های پرداخت و مقررات قانونی مرتبط با مهریه، ضروری است. در ادامه مهم‌ترین توصیه‌ها در این خصوص را با شما مرور می‌کنیم:
تعیین دقیق مهریه در زمان عقد الزامی است. مهر باید از نظر مقدار، جنس، نوع و قابلیت تملک مشخص باشد تا ابهام یا اختلافی پیش نیاید.
توان مالی زوج در تعیین مهریه باید مورد توجه قرار گیرد. مهریه‌های غیرواقعی ممکن است در آینده پرداخت نشوند و زمینه‌ساز بروز مشکلات حقوقی باشند. - مهر باید به صورت رسمی در سند ازدواج ثبت شود. ثبت رسمی امکان اثبات و پیگیری قانونی را فراهم می‌کند و مانع از انکار زوج در آینده خواهد شد.
- پیش از تعیین مهریه، گفت‌وگوی شفاف و صریح میان زوجین لازم است. این گفت‌وگو زمینه توافق آگاهانه را فراهم می‌کند و مانع از تعهدات غیرواقع‌بینانه می‌شود.
- در نکاح موقت، تعیین مهریه شرط صحت عقد است و در صورت فقدان آن، نکاح از اساس باطل می‌شود؛ حتی اگر سایر شرایط برقرار باشند.
- زن می‌تواند مهریه را هر زمان که بخواهد حتی بدون طلاق، مطالبه کند. مالکیت زن نسبت به مهر از لحظه عقد ایجاد می‌شود و محدود به زمان خاصی نیست.
- در صورت ناتوانی مالی، مرد می‌تواند اعسار خود را ثابت کند و دادگاه در صورت پذیرش آن، مهریه را تقسیط می‌کند و از صدور حکم جلب جلوگیری می‌شود.
- توصیه می‌کنیم زوجین از تعیین مهریه‌های افراطی پرهیز کنند. این موضوع می‌تواند علاوه‌بر بعد مالی، تاثیر روانی منفی در روابط زناشویی ایجاد کند.
- ثبت مهریه به عنوان سند لازم‌الاجرا، امکان توقیف اموال زوج را فراهم می‌سازد.
- در مهریه‌های بالا، تقسیط توسط دادگاه صورت می‌گیرد. میزان و تعداد اقساط به تشخیص دادگاه و با بازرسی وضعیت مالی زوج انجام می‌گیرد.
- در بسیاری از پرونده‌های مطالبه مهریه، بهره‌مندی از مشاوره و همراهی یک وکیل متخصص در امور خانواده نقش کلیدی در استیفای حقوق قانونی زن ایفا می‌کند. وکیل مهریه با اشراف بر قوانین مدنی، مقررات مربوط به اجرای مهر و رویه عملی محاکم می‌تواند در تنظیم دادخواست، اثبات مالکیت، دفاع در برابر ادعای اعسار زوج و تسریع فرایند رسیدگی نقش موثری داشته باشد. حضور وکیل نه تنها موجب جلوگیری از اطاله دادرسی می‌شود، بلکه شانس موفقیت و احقاق حق را به صورت قابل توجهی افزایش می‌دهد.
سخن پایانی
در پایان تاکید می‌کنیم که مهریه به عنوان یک حق قانونی و شرعی به دقت و آگاهی در تعیین، ثبت و اجرای آن نیاز دارد. عدم شناخت کافی نسبت به این موضوع می‌تواند هم برای زوج و هم برای زوجه، تبعات مالی و قضایی به دنبال داشته باشد. از این‌رو ما در این صفحه سعی کردیم به انواع مهر، شرایط صحت، تفسیر، ماهیت و دیدگاه اسلام نسبت به آن بپردازیم. همچنین توضیح دادیم مهریه شرعی، قانونی و حکم مهر چیست؛ در پایان نیز ضمن تشریح مهم‌ترین نکات به ضرورت مشاوره حقوقی با وکیل مهریه اشاره کردیم. امیدواریم که این مطالب به شفاف‌سازی این موضوع کمک کرده باشد و موثر واقع شود.
