جعل چک یکی از جرائمی است که در حوزه حقوق کیفری و تجاری موردتوجه قرار می‌گیرد. جرم جعل چک به معنای ایجاد تغییر یا دگرگونی در اطلاعات موجود در چک است که با قصد تقلب و ضرر رساندن به دیگری انجام می‌شود. مثلاً ساختن چک مجعول، جعل امضای صاحب حساب، تغییر مبلغ یا تاریخ چک از مصادیق جعل چک هستند.
جعل چک علاوه بر اینکه باعث ازبین‌رفتن اعتماد مردم به این نوع سند تجاری می‌شود، می‌تواند خسارات مالی و روحی فراوانی به طرفین معامله وارد کند.
به‌طورکلی، مجازات جعل چک در قانون مجازات اسلامی و قانون تجارت مشخص شده است.
طبق ماده ۵۲۳ قانون مجازات اسلامی، مرتکب جعل چک علاوه بر جبران خسارت وارده به صاحب چک، به حبس از ۶ ماه تا ۲ سال و یا جزای نقدی از ۳ تا ۱۲ میلیون ریال محکوم می‌شود.
طبق ماده ۶۹۲ قانون تجارت، مرتکب جعل چک می‌تواند به حبس از ۱ تا ۵ سال و یا جزای نقدی از ۱۰ تا ۵۰ میلیون ریال محکوم شود.
البته بهترین وکیل تعزیرات حکومتی می‌تواند در صورت اثبات بی‌گناه بودن فرد متهم از اعمال مجازات توسط دادگاه جلوگیری کند.
جرم جعل چک چیست؟
جرم جعل چک یکی از جرایمی است که در قانون مجازات اسلامی به آن پرداخته شده است. جعل چک به معنای تغییر یا اضافه‌کردن مواردی است که بر روی چک نوشته شده است، به‌گونه‌ای که مقدار، تاریخ، نام گیرنده یا صاحب چک یا هر مورد دیگری که برای اعتبار چک لازم است، تغییر کند.
جعل چک می‌تواند به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم انجام شود. روش مستقیم آن است که فرد خودش چک را جعل کند و در روش غیرمستقیم فرد از چک جعلی استفاده می‌کند یا آن را به دیگری می‌فروشد یا واگذار می‌کند.
جعل چک یک جرم انتفاعی است که هدف از آن به‌دست‌آوردن منافع مالی نامشروع است. جعل‌کردن چک موجب اختلال در نظام اقتصادی و اعتماد عمومی می‌شود و برای جلوگیری از آن، قانون مجازات اسلامی مجازات‌هایی را در نظر گرفته است.
برای اینکه بتوانید حق‌وحقوق خود را از فرد کلاهبردار پس بگیرید و مجازات جعل چک را برای فرد مجرم افزایش دهید لازم است از کمک بهترین وکیل دیوان عالی کشور بهره‌مند شوید.
مجازات جعل چک در قانون چیست؟
مجازات جعل چک در قانون بستگی به نوع چک و روش جعل آن دارد. برای مثال، جعل چک سفید امضا به‌موجب:
ماده ۶۷۳ قانون مجازات اسلامی به حبس از ۱ تا ۳ سال محکوم می‌شود. در جعل چک بانکی مجرم مطابق ماده ۶۷۴ قانون مجازات اسلامی به حبس از ۶ ماه تا ۳ سال محکوم می‌شود.
جعل اسناد بانکی نظیر برات‌های قبول شده یا چک‌های صادره از طرف بانک‌ها به‌موجب ماده ۵۳۶ قانون مجازات اسلامی به حبس از ۱ تا ۱۰ سال محکوم می‌شود. البته این مجازات‌ها ممکن است باتوجه‌به شرایط پرونده، تشخیص قاضی و دخالت وکیل پایه یک دادگستری کاهش یا افزایش یابند.
روش‌های اثبات جعل چک چیست؟
برای اثبات جرم جعل چک، لازم است که شخص ضرر دیده شکایت کیفری خود را در دادسرای محل وقوع جعل تنظیم کند و چک جعلی را به همراه مدارک مربوطه به دادگاه ارائه دهد. در برخی مواقع ممکن است وقت کافی برای طی‌کردن این مراحل را نداشته باشید و یا از دانش کافی در این موقعیت‌ها برخوردار نباشید.
در این صورت بهتر است از بهترین وکیل جرایم اقتصادی کمک بگیرید تا هم مانع ازدست‌رفتن زمان خود شوید و هم از به‌دست‌آوردن بهترین نتیجه در دادگاه اطمینان حاصل کنید. در ادامه، دادگاه می‌تواند چک را برای کارشناسی خط‌نگاری ارجاع دهد و باتوجه‌به نظر کارشناس و شهادت شهود، حکم خود را صادر کند.
برای اینکه در دام کلاهبرداران نیفتید و در خطر جرم جعل چک توسط آنان نیافتید بهتر است برخی نکات را هنگام استفاده از چک مدنظر داشته باشید که در ادامه مقاله به طور کامل به آنها اشاره می‌کنیم.
از روش‌های مختلفی برای تشخیص اسناد جعلی استفاده می‌شود که شامل روش‌های زیر می‌شود:
- روش فیزیکی: از نور ماوراءبنفش برای مشاهده تغییر یا حذف اسناد نوشته شده با خودنویس و تشخیص لومیناس (نخ پول) چک و پول استفاده می‌شود از اشعه مادون قرمز نیز برای تشخیص زمان امضای جعل شده یا برای موارد تشخیصی در اسناد نیمه سوخته(نوشته‌ای که به رنگ خاکستری درآمده باشد) استفاده می‌شود.
- روش شیمیایی: برای تشخیص تجانس دو نمونه خطی یک سند، از آزمایش «توفل آنالیز» استفاده می‌کنند. همچنین برای ظهور آثار یا خطوطی که در شناسنامه‌ها یا اسناد رسمی با جوهر نوشته می‌شود از آزمایش «سولفوسیانورپتاسیم» استفاده می‌گردد.
- گرافولوژی: گرافولوژی، روانشناسی خط وامضاء می‌باشد که از طریق آن می‌توان تشخیص داد که فرد امضاء‌کننده در شرایط عادی سند راامضاء کرده یا تحت فشار روحی بوده‌است.
بررسی اقدامات مناسب برای پیشگیری از جرم جعل چک
برای جلوگیری از جرم جعل چک، لازم است که چند نکته را در نظر داشته باشید. اول اینکه هیچ‌گاه چک سفید امضا نکنید و چک را دروجه‌حامل صادر نکنید. نکته دوم این است که تمامی اطلاعات موجود در چک را با یک‌قلم یک‌رنگ و به‌صورت عدد و حروف بنویسید؛ همچنین روی مبلغ چک یک‌تکه چسب شیشه‌ای بچسبانید تا امکان تغییر و دستکاری ارقام به حداقل برسد.
یکی دیگر از نکات لازم نگهداری دسته‌چک در محل امن است و سعی کنید آن را در دسترس دیگران قرار ندهید. در نهایت امضای خود را به‌صورت مناسب و قابل‌تشخیص طراحی کنید و نام و نام خانوادگی خود را نیز زیر امضا بنویسید.
در کنار رعایت این اصول توصیه می‌کنیم با یک وکیل متخصص کیفری در ارتباط باشید تا در صورت وقوع مشکل، سؤالات خود را با وکیل مطرح کنید و از انجام کلاهبرداری توسط افراد سودجو جلوگیری کنید. یک وکیل خوب می‌تواند در دادگاه مجازات جعل چک را برای فرد خاطی افزایش دهد و مانع ضایع شدن حق شما در دادگاه شود.
نقش وکیل در جرم جعل چک
نقش وکیل کلاهبرداری در پرونده جعل چک بسیار مهم و حیاتی است. بهترین وکیل کلاهبرداری می‌تواند به شاکی یا متهم در مراحل مختلف پرونده از جمله تنظیم شکایت، تهیه دفاعیه، ارائه مدارک و شواهد، انجام کارشناسی خط‌نگاری، اعتراض به‌حکم و درخواست تجدیدنظر کمک کند.
وکیل باتوجه‌به تخصص و تجربه خود می‌تواند نکات حقوقی و کیفری را در پرونده مطرح کند و در حفظ حقوق و منافع موکل خود بکوشد؛ همچنین وکیل می‌تواند با استفاده از مهارت‌های بیان و برقراری ارتباط، قاضی را متقاعد کند و از مجازات جعل چک به‌ناحق جلوگیری کند.
سخن پایانی
در این مقاله، مفهوم، مصادیق، مجازات و روش‌های پیشگیری و اثبات جرم جعل چک را مورد بررسی قرار دادیم. نشان دادیم که جعل چک یکی از جرائمی است که در حوزه حقوق کیفری و تجاری موردتوجه قرار می‌گیرد و می‌تواند خسارات مالی فراوانی به طرفین معامله وارد کند و فشار روانی زیادی به فردی که در معامله ضرر کرده است وارد می‌شود؛
بنابراین، لازم است که از این جرم با اجرای قوانین موجود، مشاوره گرفتن از یک وکیل متخصص دادگاه انقلاب و ارائه آموزش‌های لازم جلوگیری کرد. همچنین، لازم است که در صورت بروز این جرم، روش‌های مناسبی برای شناسایی و اثبات آن به کار گرفته شود. امیدواریم که این مقاله بتواند به افزایش آگاهی و اطلاعات مخاطبان در این زمینه کمک کند.
سؤالات متداول مجازات جعل چک
چه راهکارهایی برای کاهش و پیشگیری از جرم جعل چک وجود دارد؟
برای پیشگیری از این جرم، برخی از راهکارهایی که می‌توانید انجام دهید عبارت‌اند از:
- چک سفید امضا صادر نکنید و تا جای ممکن چک را دروجه‌حامل ننویسید
- تاریخ و مبلغ چک را هم به عدد و هم به حروف بنویسید و از قلم یک‌رنگ استفاده کنید
- امضای خود را به‌صورت مناسب و نه بیش از حد ساده یا پیچیده طراحی کنید و نام و نام خانوادگی خود را زیر امضا بنویسید.
- دسته‌چک را در محلی امن نگه دارید و از گذاشتن آن روی میز یا جایی که قابل‌دسترسی دیگران باشد پرهیز کنید
- یک‌تکه چسب نواری شیشه‌ای روی قسمت مبلغ چک چسبانید تا از تغییر و دستکاری ارقام جلوگیری کنید
چه تفاوت‌هایی بین جرم جعل چک و جرم چک بی‌محل وجود دارد؟
جرم جعل چک به معنای ایجاد دگرگونی یا تغییر در اسناد چک است که بدون اطلاع طرف مقابل و با قصد ضرر رساندن به او باشد؛ اما جرم چک بی‌محل به معنای صدور چکی است که صادرکننده آن در تاریخ مندرج در آن معادل مبلغ مذکور در بانک محال علیه وجه نقد نداشته باشد یا پس از صدور چک تمام یا قسمتی از وجهی که به اعتبار آن چک صادر کرده به صورتی از بانک خارج کند یا دستور عدم پرداخت وجه چک را بدهد.
مراحل اثبات جرم جعل چک چیست؟
ابتدا باید با یک وکیل حرفه‌ای در امور جعل مدارک مشورت کنید و مدارک و دلایل خود را به او ارائه دهید. سپس باید شکایت‌نامه خود را به دادسرای محلی که جعل در آن صورت‌گرفته تنظیم کنید.
پس از آن چک جهت کارشناسی به کارشناسان خط‌نگاری ارجاع خواهد شد و جعلی بودن آن مشخص خواهد گردید. درصورتی‌که فرد متخلف از ارائه سند خودداری کند مورد مجازات قرار می‌گیرد. در نهایت دادگاه باید حکم قطعی را در رابطه با طرح شکایت و ادعای جعل صادر نماید.
