اعاده دادرسی یک روش اعتراض به آرای محاکم است که به موجب آن، پرونده‌ای که با رأی قطعی یا قطعیت یافته مختومه شده است، مجدداً مفتوح و مورد رسیدگی قرار می‌گیرد. این روش برای مواردی است که شخص محکوم علیه به کمک وکیل دیوان عالی کشور در تهران دلایل مشخصی ارائه میدهد که نشان میدهد حکم صادر شده باید مورد بازنگری قرار گیرد.
برای اعاده دادرسی در دیوان عالی کشور در ابتدا باید از شرایط این کار اطلاع داشته باشید و سپس اقدام به این کار کنید. مراحل اعاده دادرسی نیز شامل تنظیم دادخواست، پرداخت هزینه دادرسی و تقدیم دادخواست به دادگاه می‌شود. در ادامه مقاله به صورت جزئی‌تر به شرایط و مدارک مورد نیاز و نقش وکیل در پروسه اعاده دادرسی می‌پردازیم.
معنی اعاده دادرسی چیست؟
اعاده دادرسی در دیوان عالی کشور یکی از روش‌های شکایت از احکام است که به موجب آن، شخص می‌تواند درخواست بازنگری حکم قطعی صادر شده از دادگاه‌ها را داشته باشد. این روش زمانی به کار می‌رود که شخص مدعی است حکم صادره بر اساس اشتباه یا دلایل نادرست صادر شده و باید مجدداً مورد بررسی قرار گیرد.
شرایط اعاده دادرسی چیست؟
شرایط اعاده دادرسی عبارت اند از:
- وجود حکم قطعی: اعاده دادرسی تنها نسبت به احکامی که قطعیت یافته‌اند، امکان‌پذیر است.
- جهات مصرح در قانون: اعاده دادرسی باید بر اساس دلایل و جهاتی که در قانون آیین دادرسی مدنی ذکر شده‌اند، صورت گیرد.
- تقدیم درخواست توسط اشخاص مجاز: درخواست اعاده دادرسی باید توسط اشخاصی که قانون آنها را مجاز دانسته است، ارائه شود. به عنوان مثال وکیل پایه یک دادگستری.
جهات قابل قبول برای اعاده دادرسی در دیوان عالی کشور شامل موارد زیر است:
- حکم در موضوعی صادر شده باشد که مورد ادعای خواهان نبوده است.
- حکم به میزان بیشتر از خواسته صادر شده باشد.
- تضاد در مفاد حکم وجود داشته باشد که ناشی از استناد به اصول یا مواد متضاد باشد.
- حکم صادره با حکم دیگری در خصوص همان دعوا و اصحاب آن، که قبلاً توسط همان دادگاه صادر شده است، متضاد باشد بدون آنکه سبب قانونی موجب این مغایرت باشد.
این فرآیند به دقت و با رعایت تمامی شرایط و جهات قانونی باید انجام شود تا از سوءاستفاده جلوگیری شود و اعتبار احکام حفظ گردد.
4 مراحل مهم اعاده دادرسی کدامند؟
مراحل اعاده دادرسی:
- تنظیم دادخواست اعاده دادرسی در دیوان عالی کشور.
- پرداخت هزینه دادرسی و رعایت مهلت مقرر در ماده ۴۲۷ تا ۴۳۰ قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی.
- تقدیم دادخواست به دادگاه صادرکننده حکم قطعی.
- بررسی پرونده و اظهارنظر دادگاه نسبت به اساس دادخواست.
مهلت درخواست اعاده دادرسی چند وقت هست؟
مهلت درخواست اعاده دادرسی:
- افراد مقیم ایران: ۲۰ روز
- افراد مقیم خارج از کشور: ۲ ماه
در صورتی که دادگاه درخواست اعاده دادرسی را قبول کند، اجرای حکم نسبت به محکوم به غیر مالی متوقف و در مورد محکوم به مالی در صورتی اجرای حکم متوقف می‌شود که امکان اخذ تأمین مناسب از محکوم له منظور جبران خسارت احتمالی محکوم علیه وجود نداشته باشد.
اعاده دادرسی در دیوان عالی کشور به دو نوع اصلی و طاری تقسیم می‌شود. در اعاده دادرسی اصلی، درخواست توسط کسی که حکم به ضرر او صادر شده، ارائه می‌شود و در اعاده دادرسی طاری، درخواست نسبت به حکمی انجام می‌گیرد که در حین دادرسی به عنوان دلیل و مدرک ارائه می‌گردد.
در نهایت، اعاده دادرسی ابزاری است که به منظور اصلاح احتمالی خطا‌های دادرسی و حفظ حقوق افراد در نظام قضایی پیش‌بینی شده است. اما به دلیل اینکه اعاده دادرسی می‌تواند به استحکام و قطعیت احکام لطمه وارد کند، محدودیت‌ها و قیودی برای آن در نظر گرفته شده تا تنها در موارد ضروری مورد استفاده قرار گیرد.
درخواست اعاده‌دادرسی باید ظرف مدت بیست روز تقدیم دیوان عدالت اداری گردد. مبدأ محاسبه این مهلت، بستگی به جهت اعاده‌دادرسی دارد، به این شرح که:
- اگر جهت اعاده‌دادرسی، صدور حکم خارج از موضوع شکایت باشد (بند الف) یا حکم به میزان بیشتر از خواسته صادر شده باشد (بند ب) یا در مفاد حکم، تضاد وجود داشته باشد (بند پ)، ابتدای مهلت از تاریخ آخرین ابلاغ رای شعبه می‌باشد؛
- اگر جهت اعاده‌دادرسی، مغایرت دو حکم با یکدیگر (بند ت) یا اثبات جعل یا بی‌اعتبار بودن اسناد (بند ث) یا تحصیل اسناد مکتوم بوده باشد (بند ج)، ابتدای مهلت از زمان حصول سبب اعاده‌دادرسی می‌باشد.
آیا درخواست اعاده دادرسی مانع جلوگیری اجرای حکم می‌شود؟
برای پاسخ به این سؤال باید بگوییم که تأثیر درخواست اعاده دادرسی بر اجرای حکم به دو مرحله تقسیم می‌شود:
1- مرحله اول: قبل از صدور قرار قبولی اعاده دادرسی:
درخواست اعاده دادرسی در دیوان عالی کشور به طور کلی مانع از اجرای حکم نمی‌شود. با این حال، در برخی موارد خاص، دادگاه می‌تواند با صدور قرار توقف یا تأمین، اجرای حکم را تا زمان صدور قرار قبولی اعاده دادرسی متوقف کند. شرایط صدور قرار توقف یا تأمین اجرای حکم به شرح زیر است:
- احتمال قوی برای اعاده دادرسی وجود داشته باشد.
- اجرای حکم، ضرر جبران‌ناپذیری به محکوم‌علیه یا خواهان اعاده دادرسی وارد کند.
2- مرحله دوم: بعد از صدور قرار قبولی اعاده دادرسی:
در صورت صدور قرار قبولی اعاده دادرسی، اجرای حکم تا زمان صدور رأی نهایی متوقف می‌شود. در این مرحله، دادگاه به طور کامل به پرونده رسیدگی می‌کند و رأی نهایی را صادر می‌کند. رأی نهایی دادگاه می‌تواند به تأیید یا نقض حکم قبلی منجر شود. نکاتی در خصوص اعاده دادرسی در ادامه آمده است:
- اعاده دادرسی یک کار فوق‌العاده برای رسیدگی مجدد به پرونده است.
- درخواست اعاده دادرسی باید در موارد و مهلت قانونی مقرر ارائه شود.
- دادگاه در خصوص درخواست اعاده دادرسی، قرار قبولی یا رد صادر می‌کند.
- در صورت صدور قرار قبولی اعاده دادرسی، پرونده به طور کامل رسیدگی می‌شود و رأی نهایی صادر می‌شود.
نحوه تنظیم لایحه و دادخواست اعاده دادرسی چگونه است؟
تنظیم لایحه و دادخواست اعاده دادرسی در دیوان عالی کشور به دقت و تخصص نیاز دارد. در اینجا به طور خلاصه به مراحل تنظیم لایحه و دادخواست اعاده دادرسی اشاره می‌کنیم:
1- انتخاب وکیل:
توصیه می‌شود برای تنظیم لایحه و دادخواست اعاده دادرسی از یک وکیل متخصص در امور کیفری کمک بگیرید. بهترین وکیل دیوان عالی کشور می‌تواند به شما در انتخاب بهترین جهات اعاده دادرسی و تنظیم یک لایحه قوی و مستدل کمک کند.
2- جمع‌آوری مدارک و مستندات:
تمام مدارک و مستنداتی که به نفع شما و در support of your request for اعاده دادرسی است، جمع‌آوری کنید.
این مدارک و مستندات می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- رأی قطعی دادگاه
- دلایل و مستندات مربوط به جهات اعاده دادرسی
- نظرات کارشناسی
- شهادت شهود
- تنظیم لایحه:
لایحه اعاده دادرسی باید به زبان فارسی و با خط خوانا نوشته شود. در لایحه باید موارد زیر قید شود:
- مشخصات کامل خواهان و خوانده
- عنوان و موضوع دعوا
- شرح مختصری از دادرسی و رأی صادره
- جهات
- دلایل و مستندات
- درخواست نهایی
3- تنظیم دادخواست:
دادخواست اعاده دادرسی باید به صورت چاپی و در دو نسخه تنظیم شود. در دادخواست باید موارد زیر قید شود:
- مشخصات کامل خواهان و خوانده
- عنوان و موضوع دعوا
- شرح مختصری از دادرسی و رأی صادره
- جهات اعاده دادرسی
- دلایل و مستندات
- درخواست نهایی
4- ارائه لایحه و دادخواست به مراجع قضایی:
لایحه و دادخواست اعاده دادرسی باید به همراه مدارک و مستندات به دادگاه صادرکننده رأی قطعی ارائه شود.
مدارک لازم برای اعاده دادرسی چیست؟
برای درخواست اعاده دادرسی در دیوان عالی کشور، متقاضی باید مدارک زیر را تهیه و به دیوان عالی کشور ارائه دهد:
- لایحه درخواست اعاده دادرسی که باید به دقت تنظیم شده و به ریاست محترم دیوان عالی کشور خطاب گردد.
- مدارک شناسایی متقاضی، از جمله کپی کارت ملی.
- دادنامه‌های مربوطه که شامل دادنامه بدوی و دادنامه تجدیدنظر خوانا و مصدق می‌شود.
- رسید پرداخت هزینه دادرسی که باید به ازای هر متقاضی به مبلغ معینی تمبر ابطال شود.
- در صورتی که متقاضی توسط وکیل اقدام می‌کند، وکالتنامه معتبر وکیل نیز باید ارائه گردد.
این مدارک باید به همراه درخواست اعاده دادرسی به دیوان عالی کشور تقدیم گردد تا بتوان از این حق قانونی استفاده نمود. توجه داشته باشید که هرگونه نقص در مدارک می‌تواند منجر به رد درخواست شود.
نقش وکیل دیوان عالی کشور در فرآیند اعاده دادرسی کدامند؟!
نقش وکیل در فرآیند اعاده دادرسی در دیوان عالی کشور بسیار مهم است. وکیل می‌تواند به نمایندگی از موکل خود، دلایل و مستندات لازم را برای اعاده دادرسی ارائه دهد و درخواست بازنگری در حکم قطعیت یافته را مطرح کند.
دیوان عالی کشور بالاترین مرجع قضایی در ایران است و وظیفه دارد تا در مواردی که حکمی قطعیت یافته و فرد به آن معترض است، رأی صادره را بررسی کند. اگر رأی مطابق با قانون صادر شده باشد، آن را تأیید می‌کند و اگر دارای مخالفت با قانون باشد، معمولاً رأی را نقض و اقدام به صدور رأی جدید می‌نماید.
در فرآیند اعاده دادرسی، بهترین وکیل فرجام خواهی در تهران می‌تواند به اثبات برساند که حکم قطعیت یافته بر اساس اشتباه یا دلایل نادرست صادر شده است و باید مجدداً مورد بررسی قرار گیرد. این فرآیند به حفظ حقوق موکل و اجرای عدالت کمک می‌کند و از این رو، نقش وکیل در این فرآیند بسیار حیاتی است.
