امنیت بستر حیاتی هر جامعه و امری ضروری برای تداوم نظم و آرامش آن است. وجود هرج و مرج و ناامنی، نه تنها به انسجام اجتماعی لطمه می‌زند، بلکه مانعی در مسیر پیشرفت و توسعه خواهد بود. در این میان حمل سلاح غیرمجاز به عنوان یکی از عوامل اصلی ناامنی، همواره مورد توجه قانون‌گذاران و نهاد‌های امنیتی بوده است.
قانون مجازات اسلامی در راستای حفظ امنیت جامعه، حمل سلاح غیرمجاز را جرم انگاشته و برای آن مجازات متناسب در نظر گرفته است. این مجازات، با توجه به نوع سلاح، میزان خطرناکی آن و شرایط ارتکاب جرم، متفاوت خواهد بود.
هدف از تعیین مجازات سنگین برای حمل سلاح غیرمجاز، ایجاد بازدارندگی و پیشگیری از ارتکاب این جرم است. قانون‌گذار با این اقدام، به دنبال حفظ نظم و امنیت جامعه و تأمین آسایش مردم است. در این مقاله، به بررسی جرم حمل و نگهداری سلاح در پرتو قانون مجازات اسلامی و سایر قوانین مرتبط می‌پردازیم.
مجازات حمل و نگهداری سلاح چیست؟
قانون، سلاح را به دو دسته گرم و سرد تقسیم می‌کند. سلاح گرم سلاحی است که با شلیک، صدا، شعله و حرارت ایجاد می‌کند و در اثر اصابت به بدن، می‌تواند منجر به جراحت، خونریزی، نقص عضو یا فوت افراد شود. اسلحه نمونه‌ای از سلاح گرم است. سلاح سرد برخلاف سلاح گرم، به طور معمول جراحتی ایجاد نمی‌کند و خطرات جانی برای افراد به همراه ندارد. حمل این سلاح‌ها، مجازات حمل و نگهداری سلاح را در پی دارد.
بر اساس ماده 6 قانون مجازات اسلحه و مهمات، هر کس به طور غیرمجاز سلاح گرم یا سرد جنگی، سلاح شکاری یا قطعات مؤثر یا مهمات آنها را خریداری، نگهداری یا حمل نماید یا با آنها معامله دیگری انجام دهد، به ترتیب زیر به حبس تعزیری محکوم می‌شود:
- سلاح سرد جنگی، سلاح شکاری یا مهمات آن، به حبس از نود و یک روز تا شش ماه یا جزای نقدی از 10 تا 20 میلیون ریال.
- سلاح گرم سبک غیرخودکار، قطعات مؤثر یا مهمات آن، به حبس از شش ماه تا دو سال یا جزای نقدی از 20 تا 80 میلیون ریال.
- سلاح گرم سبک خودکار، قطعات مؤثر یا مهمات آن، به حبس از دو تا پنج سال.
- سلاح گرم نیمه سنگین و سنگین، قطعات مؤثر یا مهمات آنها، به حبس از پنج تا ده سال.
همچنین بر اساس ماده ۲۷۹ قانون مجازات اسلامی شرایط خاصی را برای محارب آورده: از جمله آن که شخص به قصد جان و مال و ناموس افراد و یا با هدف ارعاب و وحشت اسلحه خود را به کار گیرد محارب محسوب شده و به عنوان مفسد فی الارض اعدام خواهد شد.
اگر فردی مرتکب چنین جرایمی شد، برای به حداقل رساندن مجازات حمل و نگهداری سلاح باید از وکیل دادگاه انقلاب کمک بگیرد.
چه قانونی برای مقابله با جرم حمل و نگهداری سلاح وجود دارد؟
جرم جرم حمل و نگهداری سلاح چه از نوع گرم و چه سرد، دارای یک عنصر یا ماده قانونی است. قانون‌گذار ماده ۴ قانون مجازات اسلامی را به این جرم اختصاص داده است.
حسب ماده 4 قانون مجازات قاچاق سلاح و مهمات وارد کردن هر نوع سلاح، مهمات، اقلام و مواد تحت کنترل به کشور، خارج کردن آنها از کشور، ساخت، مونتاژ، نگهداری، حمل، توزیع، تعمیر و هرگونه معامله آنها بدون مجوز مراجع ذیصلاح جرم است و مرتکب به مجازات حمل و نگهداری سلاح مندرج در این قانون محکوم می‌شود.
بر اساس ماده 4 قانون مجازات، خرید، حمل و نگهداری سلاح سرد و گرم تفاوتی با یکدیگر نداشته و بر اساس ماده 6 قانون، مجرم به حبس از 91 روز تا 6 ماه و پرداخت جزای نقدی از 1 تا 2 میلیون تومان محکوم خواهد شد
البته این موارد با توجه به درجه تشدید جرم، مجزا بوده و مجازات مخصوص به خود را شامل خواهد شد. لازم به ذکر است که اگر تعداد اسلحه از یک عدد بیشتر باشد، برحسب مورد یک درجه تشدید خواهد شد.
برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد این قوانین و جرم حمل و نگهداری سلاح می‌توانید از وکیل با تجربه کیفری مشاوره دریافت نمایید.
مثال‌هایی از سلاح گرم و سرد و بررسی آنها
سلاح گرم وسیله‌ای است که از طریق احتراق باروت، گلوله را به سمت هدف پرتاب می‌کند. سلاح‌های گرم تنوع بسیار بالایی دارند و می‌توان آنها را بر اساس معیار‌های مختلفی مانند نوع کارکرد، نوع شلیک، کالیبر و کاربرد دسته‌بندی کرد. حمل این سلاح‌ها جرم بوده و قانون، مجازات حمل و نگهداری سلاح را برای آن در نظر گرفته است. نمونه‌هایی از سلاح گرم عبارتند از:
تفنگ‌های ته پر
تفنگ‌های ساچمه‌ای و بادی در این دسته جای می‌گیرند. این نوع تفنگ‌ها از باروت سیاه و ساچمه استفاده می‌کنند. برد و دقت این نوع تفنگ‌ها نسبت به تفنگ‌های مدرن کمتر است. هر شخصی این تفنگ‌ها با خود حمل کند به جرم حمل و نگهداری سلاح محکوم می‌شود.
تفنگ‌های گلوله زن
این نوع تفنگ‌ها از فشنگ‌های فلزی که شامل باروت، گلوله و چاشنی هستند استفاده می‌کنند و دارای مکانیزم پیچیده‌تری نیز هستند. برد و دقت این نوع تفنگ‌ها نسبت به تفنگ‌های ته‌پر بیشتر است. تفنگ‌های جنگی و شکاری نمونه‌های رایج این تفنگ هستند.
مسلسل‌ها
مسلسل‌ها سلاح‌های گرمی هستند که به طور خودکار شلیک می‌کنند. این سلاح از خشاب برای تغذیه فشنگ استفاده کرده و به دو نوع دستی و تهاجمی تقسیم می‌شوند. مسلسل‌های دستی برای نبرد‌های نزدیک و مسلسل‌های تهاجمی برای نبرد‌های دوربرد مورد استفاده قرار می‌گیرند. مسلسل کلاشینکف و مسلسل M4 جزء این دسته هستند.
تپانچه‌ها
تپانچه‌ها سلاح‌های گرم دستی هستند که برای شلیک از یک دست طراحی شده‌اند. تپانچه‌ها از خشاب برای تغذیه فشنگ استفاده می‌کنند و به دلیل اندازه کوچک، به عنوان سلاح کمری نیز شناخته می‌شوند. از نمونه‌های رایج این سلاح می‌توان به تپانچه کلت و برتا اشاره کرد. در صورت نگهداری تپانچه توسط فردی، جرم حمل و نگهداری سلاح صورت می‌گیرد.
اسلحه‌های تک تیرانداز
این نوع اسلحه‌ها برای شلیک دقیق از راه دور طراحی شده‌اند. اسلحه‌های تک تیرانداز از دوربین‌های مخصوص برای شلیک استفاده می‌کنند و به طور معمول توسط تک تیراندازان در ارتش و پلیس استفاده می‌شوند.
سلاح سرد به هر وسیله‌ای گفته می‌شود که برای بریدن، ضربه زدن یا پرتاب کردن به منظور آسیب رساندن طراحی شده باشد. تنوع سلاح‌های سرد بسیار بالا است و می‌توان آنها را بر اساس معیار‌های مختلفی مانند نوع کارکرد، جنس، اندازه و کاربرد دسته‌بندی کرد. برخی از رایج‌ترین انواع سلاح سرد و کاربرد‌های آنها به شرح زیر است:
چاقو
چاقو یکی از رایج‌ترین انواع سلاح سرد است که در انواع مختلف و برای مصارف گوناگون استفاده می‌شود. چاقو‌ها در اندازه‌ها، اشکال و جنس‌های مختلف وجود دارند.
زنجیر
زنجیر‌ها می‌توانند از جنس فلز یا پلاستیک باشند و در اندازه‌های مختلف یافت شوند. از این سلاح برای ضربه زدن یا خفه کردن استفاده می‌شود. استفاده از زنجیر جرم حمل و نگهداری سلاح تلقی می‌گردد.
پنجه بوکس
پنجه بوکس از جنس فلز یا پلاستیک ساخته می‌شود و روی انگشتان دست قرار می‌گیرد. این سلاح سرد برای افزایش قدرت ضربه در بوکس و رزمی و همچنین دفاع شخصی به کار گرفته می‌شود.
قمه
قمه نوعی چاقوی بزرگ و خمیده از جنس فولاد یا فلزات دیگر است و به عنوان سلاح سرد مورد استفاده قرار می‌گیرد. شخصی که اقدام به نگهداری قمه کند، مجازات حمل و نگهداری سلاح را برای او در نظر می‌گیرند.
اسپری‌های دفاعی
اسپری‌های دفاعی مانند اسپری فلفل، اشک‌آور و خواب‌آور مایعات شیمیایی هستند که در قوطی‌های کوچک تحت فشار قرار گرفته که برای دفاع شخصی در برابر مهاجمان کاربرد دارند.
شوکر الکتریکی
شوکر الکتریکی دستگاهی است که با ایجاد شوک الکتریکی، باعث درد و بی‌حسی موقت در فرد مهاجم می‌شود.
تفنگ و کلت بادی
تفنگ و کلت بادی با استفاده از فنر یا هوای فشرده، ساچمه یا گلوله‌های پلاستیکی را پرتاب می‌کنند.
علاوه بر موارد ذکر شده، سلاح‌های سرد دیگری مانند شمشیر، دشنه، تبر، ساطور و نیزه نیز وجود دارند که هر کدام کاربرد خاص خود را خواهند داشت.
آیا حمل سلاح با مجوز هم جرم است؟
حمل سلاح با مجوز در برخی موارد جرم نیست، اما شرایط و ضوابط خاص خود را دارد که در صورتی که رعایت نشود، فرد مرتکب جرم حمل و نگهداری سلاح می‌گردد. در قانون مجازات قاچاق اسلحه و مهمات و دارندگان سلاح و مهمات غیرمجاز مصوب سال 1390، حمل و نگهداری سلاح گرم و سرد بدون مجوز جرم محسوب شده است؛ اما در برخی موارد قانون‌گذار برای حمل سلاح با مجوز، شرایطی را در نظر گرفته است که در صورت رعایت آنها، حمل سلاح جرم محسوب نمی‌شود.
برخی از این موارد عبارتند از:
- حمل سلاح توسط ماموران انتظامی و نظامی در حین انجام وظیفه
- حمل سلاح توسط دارندگان مجوز حمل سلاح شکاری در محدوده مجاز
- حمل سلاح توسط دارندگان مجوز حمل سلاح ورزشی در مسیر باشگاه و محل مسابقات
- حمل سلاح توسط دارندگان مجوز حمل سلاح در موارد ضروری و با اخذ مجوز موقت
مجوز حمل سلاح توسط مراجع ذیصلاح مانند نیروی انتظامی و وزارت دفاع صادر می‌شود.
مجازات حمل سلاح گرم چیست؟
جرم حمل و نگهداری سلاح گرم و استفاده از آن با توجه به نوع اسلحه و استفاده از آن می‌تواند متفاوت باشد. مجازات حمل و نگهداری سلاح بر طبق قانون به‌صورت زیر است:
- مجازات حمل سلاح گرم سبک غیر خودکار، قطعات مؤثر یا مهمات آن، از 6 ماه لغایت 2 سال حبس و یا پرداخت جزای نقدی از 20 میلیون تا 80 میلیون ریال است.
- مجازات حمل و نگهداری سلاح گرم سبک خودکار، قطعات مؤثر یا مهمات آن، از 2 سال لغایت 5 سال حبس است.
- مجازات حمل سلاح گرم سنگین و نیمه سنگین، قطعات مؤثر یا مهمات آن، از 5 سال لغایت 10 سال حبس است.
جرم حمل و نگهداری سلاح سرد و گرم با یکدیگر تفاوت دارند و هر کدام دارای مجازات‌های مخصوص به خود هستند.
مجازات حمل سلاح سرد چیست؟
حمل سلاح سرد در قانون کشور ما جرم بزرگی تلقی می‌شود و مطابق با قانون مجازات اسلحه و مهمات، برای این جرم، مجازات حمل و نگهداری سلاح در نظر گرفته شده است. برای کسب اطلاعات تکمیلی در رابطه با مجازات این جرم می‌توانید حکم استفاده از سلاح سرد را مطالعه کنید.
مجازات حمل و نگهداری سلاح قابلیت دریافت تخفیف دارد؟
قانون برای مجازات‌های مختلف، تخفیف نیز در نظر می‌گیرد. میزان همکاری فرد متخلف در جرم حمل و نگهداری سلاح، در تخفیف مجازات او مؤثر است.
تحویل داوطلبانه سلاح
طبق تبصره 2 ماده 16 قانون مجازات قاچاق اسلحه اگر فرد متخلف در جرایم تعزیری درجه 1 تا 6، پس از گذشت مدت مشخص سلاح خود را به طور داوطلبانه تحویل دهد، دو درجه تخفیف در مجازات او لحاظ خواهد شد. در جرایم تعزیری درجه 7، این تخفیف به یک درجه کاهش می‌یابد. برای دریافت تخفیف مجازات حمل و نگهداری سلاح توصیه می‌شود با بهترین وکیل پایه یک دادگستری مشورت نمایید.
همکاری با ماموران
طبق ماده 17 قانون مجازات قاچاق اسلحه اگر متهم یا محکوم جرم حمل سلاح با ماموران نظامی، انتظامی و امنیتی کشور به منظور کشف سلاح، مهمات، اقلام، مواد تحت کنترل، شناسایی و تعقیب معاون و شرکا همکاری کند، به تشخیص مراجع قضایی رسیدگی‌کننده یک درجه تخفیف در مجازات او لحاظ خواهد شد. این تخفیف شامل جرایم تعزیری درجه 1 تا 6 می‌شود. در جرایم تعزیری درجه 7 و 8، فرد متخلف به طور کامل از مجازات حمل و نگهداری سلاح معاف خواهد شد.
