جرم دریافت رشوه، یکی از جرایمی است که در جوامع مختلف، همواره مورد توجه قانونگذاران قرار گرفته است. این جرم، به دلیل آثار مخربی که بر جامعه می‌گذارد، به عنوان یک تهدید جدی برای امنیت و آسایش مردم شناخته می‌شود. رشوه، در لغت به معنای هدیه یا انعام داده شده برای انجام یا عدم انجام کاری است.
در قانون ایران نیز، رشوه به عنوان «قبول وجه یا مال یا سند پرداخت وجه یا تسلیم مال به نفع خود یا دیگری یا قبول تعهد یا انجام کاری در مقابل انجام یا عدم انجام کاری برای صاحب حق» تعریف شده است. در ادامه این مطلب به بررسی بیشتر جرم دریافت رشوه می‌پردازیم و ابعاد مختلفی از آن را بررسی می‌کنیم. برای کسب اطلاعات بیشتر با ما همراه باشید.
آثار جرم دریافت رشوه چیست؟
رشوه، آثار مخربی بر جامعه می‌گذارد که از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد مخرب شدن عدالت و مساوات: رشوه، زمینه را برای تضییع حقوق افراد و انحراف از عدالت فراهم می‌کند. از بین رفتن اعتماد عمومی: رشوه، اعتماد مردم به نهادهای دولتی و نظام قضایی را از بین می‌برد. تضعیف حاکمیت قانون: رشوه، موجب تضعیف حاکمیت قانون و اخلال در نظم عمومی می‌شود.
واژه «رشوه» ریشه عربی داشته و به معنای دریافت پول غیر قانونی برای باطل کردن حقی یا حق شمردن باطلی است. در قانون مجازات اسلامی ایران، واژه «ارتشاء» برای این جرم به کار رفته است که اسم مصدری و به معنای «پرداخت رشوه» و «رشوه گرفتن» است. ماده ۳۶ قانون مجازات اسلامی با نام «رشاء و ارتشاء» به این جرم پرداخته و فصل یازدهم قانون «ارتشاء و ربا و کلاهبرداری» نام دارد.
مجازات رشوه گیرنده چیست؟
رشوه‌گیری، یکی از جرایمی است که در جوامع مختلف، همواره مورد توجه قانونگذاران قرار گرفته است. جرم دریافت رشوه، به دلیل آثار مخربی که بر جامعه می‌گذارد، به عنوان یک تهدید جدی برای امنیت و آسایش مردم شناخته می‌شود.
در قانون ایران، برای جرم رشوه‌گیری، مجازات‌های سنگینی در نظر گرفته شده است. این مجازات‌ها، بسته به میزان رشوه و مقام مرتکب، متفاوت است.
مجازات جرم دریافت رشوه در قانون ایران
ماده ۳ قانون تشدید مجازات مرتکبین اختلاس، ارتشاء و کلاهبرداری، مجازات رشوه‌گیری را به شرح زیر تعیین کرده است:
· رشوه ۲۰ هزار ریال و کمتر از آن: انفصال موقت از خدمت از شش ماه تا سه سال برای کارمندان عادی و انفصال دائم از مشاغل دولتی برای مدیران کل و بالاتر
· رشوه بیش از ۲۰ هزار تا ۲۰۰ هزار ریال: یک تا سه سال حبس و جزای نقدی معادل وجه یا مال دریافتی و انفصال موقت از خدمت از شش ماه تا سه سال برای کارمندان عادی و انفصال دائم از مشاغل دولتی برای مدیران کل و بالاتر
· رشوه بیش از ۲۰۰ هزار تا یک میلیون ریال: دو تا پنج سال حبس، جزای نقدی معادل وجه یا مال دریافتی، انفصال موقت از خدمت از شش ماه تا سه سال و ۷۴ ضربه شلاق برای کارمندان عادی و مدیران کل و انفصال دائم از مشاغل دولتی برای مدیران کل و بالاتر
· رشوه بیش از یک میلیون ریال: پنج تا ده سال حبس، جزای نقدی معادل وجه یا مال دریافتی، انفصال موقت از خدمت از شش ماه تا سه سال و ۷۴ ضربه شلاق برای کارمندان عادی و انفصال دائم از مشاغل دولتی و ۷۴ ضربه شلاق برای مدیران کل و بالاتر
عوامل موثر در تعیین مجازات جرم دریافت رشوه
علاوه بر میزان رشوه، عوامل دیگری نیز در تعیین مجازات رشوه‌گیری موثر هستند. از جمله این عوامل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: سمت و مقام مرتکب: رشوه‌گیری توسط مقامات دولتی، مجازات شدیدتری نسبت به رشوه‌گیری توسط افراد عادی دارد. تعدد یا تکرار
- جرم: رشوه‌گیری مکرر، مجازات شدیدتری نسبت به رشوه‌گیری یک‌باره دارد.
- سبق سابقه کیفری: داشتن سابقه کیفری، مجازات رشوه‌گیری را تشدید می‌کند.
- انگیزه مرتکب: اگر رشوه‌گیری با انگیزه‌های خاص مانند فقر یا اجبار صورت گرفته باشد، ممکن است مجازات تخفیف یابد.
راهکار های مقابله با رشوه‌گیری
برای مقابله با رشوه‌گیری، باید اقداماتی از سوی دولت، مردم و نهادهای مدنی صورت گیرد. از جمله این اقدامات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- افزایش شفافیت در عملکرد نهادهای دولتی: شفافیت، زمینه را برای نظارت مردم و جلوگیری از فساد فراهم می‌کند
- افزایش آگاهی مردم از آثار مخرب رشوه: آگاهی مردم از آثار مخرب رشوه، می‌تواند در کاهش وقوع این جرم موثر باشد
- اعمال مجازات‌های بازدارنده برای مرتکبین رشوه: مجازات‌های بازدارنده، می‌تواند از وقوع رشوه جلوگیری کند
مجازات رشوه‌دهنده چیست؟
مجازات رشوه‌دهنده، در قانون ایران، به شرح زیر است:
- ضبط مال ناشی از ارتشاء
- شش ماه تا سه سال حبس
- هفتاد و چهار ضربه شلاق
شرایط معافیت از مجازات رشوه‌دهنده
قانونگذار، در ماده 592 قانون مجازات اسلامی، شرایطی را برای معافیت رشوه‌دهنده از مجازات تعیین کرده است. این شرایط عبارتند از:
- اگر رشوه‌دهنده برای حفظ حقوق خود مجبور به دادن رشوه شده باشد
- اگر رشوه‌دهنده از روی ترس نزد مقامات مسئول، اعتراف به پرداخت رشوه کند
جرم رشوه گرفتن کارمند دولت
در قانون ایران، رشوه‌گیری کارمندان دولت را «دریافت وجه یا مال به هر عنوان که منشأ آن وظایف خاص مرتشی بوده باشد» تعریف کرده‌اند. این تعریف، نشان میدهد که رشوه‌گیری کارمندان دولت، نوعی سوء استفاده از قدرت و موقعیت شغلی است.
مجازات رشوه‌گیری کارمندان دولت
مجازات رشوه‌گیری کارمندان دولت، در قانون ایران، به شرح زیر است:
- انفصال دائم از خدمات دولتی
- ضبط مال ناشی از ارتشاء
- شش ماه تا سه سال حبس
- هفتاد و چهار ضربه شلاق
شرایط تخفیف مجازات رشوه‌گیری کارمندان دولت
قانونگذار، در ماده 592 قانون مجازات اسلامی، شرایطی را برای تخفیف مجازات رشوه‌گیری کارمندان دولت تعیین کرده است. این شرایط عبارتند از:
- اگر مرتکب، پیش از ابلاغ اتهام، تمام وجه یا مالی که در اثر ارتشاء تحصیل کرده است را مسترد نماید
- اگر مرتکب، قبل از صدور حکم قطعی، تمام وجه یا مالی که در اثر ارتشاء تحصیل کرده است را به صندوق دولت واریز نماید
- اگر مرتکب، قبل از صدور حکم قطعی، به طور داوطلبانه، اطلاعات و اسنادی را که مربوط به ارتشاء است، به مراجع قضایی تسلیم نماید.
مرجع صالح به رسیدگی جرم دریافت رشوه
در حالت عادی، مرجع صالح به رسیدگی به جرم رشوه، دادگاه عمومی محل وقوع جرم است. به عنوان مثال، اگر رشوه‌گیری در تهران اتفاق افتاده باشد، دادگاه عمومی تهران صلاحیت رسیدگی به این جرم را دارد. اگر رشوه‌گیری به صورت سازمان‌یافته انجام شده باشد، مرجع صالح به رسیدگی به این جرم، دادگاه انقلاب است. به عنوان مثال، اگر یک شبکه رشوه‌خواری در کشور وجود داشته باشد، رسیدگی به این پرونده در صلاحیت دادگاه انقلاب است.
برای کسب بهترین نتایج در پرونده‌های این چنینی استفاده از بهترین وکیل جرایم اقتصادی رویکردی همراه با موفقیت را برای شما به دنبال دارد.
