در این مقاله قصد داریم به نقد و بررسی این موضوع بپردازیم که چه پرونده هایی به دیوان عالی کشور می روند. این نهاد پرونده‌هایی را بررسی می‌کند که به موجب قانون، قابل تجدید نظر در دیوان عالی کشور هستند. این پرونده‌ها شامل دو دسته هستند:
1- پرونده‌های کیفری
در مورد پرونده‌های کیفری، دیوان عالی کشور به آرای صادره در مورد جرایم زیر رسیدگی می‌کند:
- اعدام
- رجم
- صلب
- قصاص نفس
- قصاص عضو
- حبس ابد
- حبس بیش از ۲۰ سال
- جرایم علیه امنیت داخلی و خارجی
- جرایم علیه نظم عمومی
- جرایم علیه اشخاص
- جرایم علیه اموال
همچنین آرای صادره در مورد جرایمی که توسط مقامات خاص مانند وزرا، نمایندگان مجلس، قضات و استانداران ارتکاب یافته‌اند، در دیوان عالی کشور رسیدگی می‌شوند.
2- پرونده‌های حقوقی
این پرونده‌ها شامل آرای صادره در مورد دعاوی حقوقی هستند که به موجب قانون قابل تجدید نظر در دیوان عالی کشور هستند. این امر در ماده ۴۳۰ قانون آیین دادرسی کیفری و ماده ۳۶۸ قانون آیین دادرسی مدنی مقرر شده است. در واقع در مورد پرونده‌های حقوقی، دیوان عالی کشور به آرای صادره در مورد دعاوی حقوقی زیر رسیدگی می‌کند:
- دعاوی مربوط به اموال بیش از ۵۰۰ میلیون ریال
- دعاوی مربوط به خانواده
- دعاوی مربوط به ارث
- دعاوی مربوط به حقوق اشخاص
- دعاوی مربوط به عقود و قرارداد‌ها
- دعاوی مربوط به تعهدات
- دعاوی مربوط به حقوق عینی
- دعاوی مربوط به حقوق اداری
مهلت تجدید نظر خواهی در دیوان عالی کشور برای افراد مقیم ایران، ۲۰ روز و برای افراد مقیم خارج از کشور، دو ماه از تاریخ ابلاغ یا انقضای مدت واخواهی است. البته بدیهی است که تجدید نظر خواهی را باید با کمک یک وکیل متخصص حقوقی که سابقه کار با پرونده‌های این دیوان را دارد، انجام دهید. جهات تجدید نظر خواهی در دیوان عالی کشور به شرح زیر است:
- ادعای عدم رعایت قوانین مربوط به تقصیر متهم و مجازات قانونی او
- ادعای عدم رعایت اصول دادرسی با درجه‌ای از اهمیت منجر به بی اعتباری رأی دادگاه
- عدم انطباق مستندات با مدارک موجود در پرونده
دیوان عالی کشور می‌تواند در مورد پرونده‌ها یکی از تصمیمات زیر را بگیرد:
- رأی صادره را تأیید کند.
- رأی صادره را نقض کند و پرونده را به دادگاه صادر‌کننده رأی ارجاع دهد.
- رأی صادره را نقض کند و حکم جدید صادر نماید.
دیوان عالی کشور به پرونده‌ها به صورت غیر علنی رسیدگی می‌کند. رسیدگی به پرونده‌ها در دیوان عالی کشور در دو مرحله انجام می‌گیرد:
1- مرحله اول، بررسی مقدماتی:
پرونده توسط یکی از شعب دیوان عالی کشور بررسی مقدماتی می‌شود. در این مرحله، قاضی پرونده را مطالعه می‌کند و در صورت وجود جهات تجدید نظر خواهی، پرونده را برای رسیدگی ماهوی به هیئت قضایی ارجاع میدهد.
2- مرحله دوم، رسیدگی ماهوی:
پرونده توسط هیئت قضایی سه نفره دیوان عالی کشور رسیدگی ماهوی می‌شود. در این مرحله، هیئت قضایی پرونده را به صورت کامل بررسی می‌کند و در صورت نقض رأی صادره، پرونده را به دادگاه صادر‌کننده رأی ارجاع میدهد یا حکم جدید صادر می‌نماید.
دیوان عالی کشور چه وظایفی دارد؟
دیوان عالی کشور، عالی‌ترین مرجع قضایی در ایران است که وظایف آن به شرح زیر می‌باشد:
1- نظارت بر حسن اجرای قوانین در دادگاه‌ها:
دیوان عالی کشور بر حسن اجرای قوانین در دادگاه‌ها نظارت می‌کند و در صورت مشاهده هرگونه تخلفی، نسبت به آن رسیدگی و اقدام مقتضی را انجام میدهد. این نظارت شامل بررسی آرای صادره توسط دادگاه‌ها نیز می‌شود. اگر فکر می‌کنید دادگاهی، رأیی صادر کرده که حق شما ضایع شده می‌توانید از یک وکیل کیفری خوب مشورت بگیرید که آیا پرونده شما قابل انتقال به دیوان عالی کشور است یا نه.
2- ایجاد وحدت رویه قضایی:
یکی از وظایف مهم دیوان عالی کشور، ایجاد وحدت رویه قضایی است. در صورتی که آرای صادره توسط دادگاه‌ها در مورد یک موضوع مشابه با یکدیگر متفاوت باشد، دیوان عالی کشور با تشکیل هیئت عمومی، نسبت به صدور رأی وحدت رویه اقدام می‌کند. رأی وحدت رویه از ارزشی برابر با قوانین برخوردار است و باید توسط کلیه دادگاه‌ها رعایت شود.
3- مرجع تجدید نظر احکام:
صادره محاکم نظامی ۱ و احکام مهم دادگاه‌های عمومی و انقلاب این احکام نیز قابل تجدید نظر در دیوان عالی کشور است.
4- رسیدگی به اتهامات رئیس جمهور:
در صورت تخلف رئیس جمهور از قانون اساسی، دیوان عالی کشور مرجع رسیدگی به اتهامات وی است.
5- سایر وظایف دیوان عالی کشور:
علاوه بر وظایف فوق، دیوان عالی کشور وظایف دیگری نیز بر عهده دارد که عبارتند از:
- صدور دستور احضار و جلب متهمان و مطلعان
- ارجاع پرونده‌ها به شعب دیوان عالی کشور
- نظارت بر عملکرد قضات
- پیشنهاد اعطای نشان‌ها و درجات قضایی
- ارائه گزارش سالانه به رئیس قوه قضائیه
در چه شرایطی پرونده به دیوان ارسال می‌شود؟
قبل از هر چیز باید بگوییم که ارسال پرونده به دیوان عالی کشور، اختیاری نیست و تنها در موارد مقرر در قانون امکان‌پذیر است. اگر قصد دارید پرونده مربوط به شما به دیوان عالی کشور برود، حتماً باید با یک وکیل پایه یک دادگستری مشورت کنید. پرونده‌های ارجاع داده شده به دیوان عالی کشور، از پیچیدگی و حساسیت‌های بالایی برخوردار هستند. این پرونده‌ها اغلب در مورد موضوعات مهم و حساسی مانند جرایم سنگین، دعاوی مالی و حقوقی پیچیده، و یا موضوعاتی که در آنها آرای متفاوتی از سوی دادگاه‌های مختلف صادر شده است، مطرح می‌شوند.
به همین دلیل، حل و فصل این پرونده‌ها از عهده هر وکیل و یا قاضی ساخته نیست. وکلایی که در دیوان عالی کشور فعالیت می‌کنند، باید از تجربه و دانش حقوقی بالایی برخوردار باشند. همچنین، قضات دیوان عالی کشور باید از صلاحیت و شایستگی لازم برای رسیدگی به این پرونده‌ها برخوردار باشند.
در واقع، پرونده‌های ارجاعی به دیوان عالی کشور، پیش از این در دادگاه‌های بدوی و دادگاه‌های تجدید نظر مورد بررسی قضات قرار گرفته‌اند و رای‌های مورد نظر در آنها صادر شده است. با این حال، در برخی موارد، ممکن است این آرا با اشکالاتی مواجه باشند. به عنوان مثال، ممکن است رأی صادره با قوانین و مقررات مغایرت داشته باشد، یا ممکن است بر اساس مدارک و مستندات کافی صادر نشده باشد. در موارد زیر، پرونده به دیوان عالی کشور ارسال می‌شود:
- تجدید نظر خواهی از آرای صادره توسط دادگاه‌های عمومی و انقلاب:
احکام صادره توسط دادگاه‌های عمومی و انقلاب، در صورتی که قابل تجدید نظر باشند، می‌توانند به دیوان عالی کشور ارسال شوند.
- تخلف رئیس جمهور:
در صورتی که پرونده، مربوط به تخلف رئیس جمهور باشد.
- رسیدگی به اعتراضات واصله از سایر مراجع قضایی:
در صورتی که مراجع قضایی دیگر، مانند دادگاه‌های تجدید نظر استان و دادگاه‌های نظامی ۱، پرونده‌ها را برای رسیدگی به دیوان عالی کشور ارسال کنند. این امر در قوانین مربوط به هر یک از این مراجع مقرر شده است.
اگر به هر دلیلی پرونده شما به دیوان عالی کشور رفت حتماً باید از بهترین وکیل دیوان عالی کشور استفاده کنید؛ چرا که پرونده‌های این نهاد سخت و سنگین هستند و هر وکیلی نمی‌تواند وکالت آن پرونده‌ها را انجام دهد.
سخن پایانی
دیوان عالی کشور از اهمیت ویژه‌ای در نظام قضایی ایران برخوردار است و نقش مهمی در تأمین عدالت و اجرای صحیح قوانین ایفا می‌کند. پرونده‌هایی به دیوان عالی کشور ارجاع می‌شوند که پیچیدگی و حساسیت زیادی دارند. در واقع پرونده‌هایی که یکی از ویژگی‌های زیر را داشته باشند به این مرجع ارسال می‌شوند.
- موضوع پرونده:
برخی از پرونده‌های ارجاعی به دیوان عالی کشور، آن قدر موضوع مهم و حساسی دارند به این مرجع ارسال می‌شوند. مثلاً موضوعاتی مانند جرایم سنگین، دعاوی مالی و حقوقی پیچیده، و یا موضوعاتی که در آنها آرای متفاوتی از سوی دادگاه‌های مختلف صادر شده است. - ارزش پرونده:
برخی از پرونده‌های ارجاعی به دیوان عالی کشور، از نظر ارزش مالی یا اجتماعی، از اهمیت بالایی برخوردار هستند. - نتیجه پرونده:
برخی از پرونده‌های ارجاعی به دیوان عالی کشور، نتیجه‌ای می‌توانند داشته باشند که می‌تواند تأثیر مستقیمی بر زندگی افراد، سازمان‌ها یا نهاد‌های مختلف داشته باشد.
به همین دلیل، رسیدگی به این پرونده‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است و باید توسط قضات و وکلای مجرب و باتجربه انجام شود.
سؤالات متداول
مرجع رسیدگی به پرونده‌های دیوان عالی کشور چیست؟
پرونده‌های دیوان عالی کشور توسط شعب دیوان عالی کشور رسیدگی می‌شوند. شعب دیوان عالی کشور متشکل از سه قاضی هستند.
دیوان عالی کشور چه پرونده هایی را بررسی می کند؟
دیوان عالی کشور پرونده‌هایی را بررسی می‌کند که به موجب قانون، قابل تجدید نظر در دیوان عالی کشور هستند. این پرونده‌ها شامل دو دسته هستند. پرونده‌های کیفری و پرونده‌های حقوقی
دیوان عالی کشور چگونه به وحدت رویه قضایی کمک می‌کند؟
یکی از وظایف مهم دیوان عالی کشور، ایجاد وحدت رویه قضایی است. در صورتی که آرای صادره توسط دادگاه‌ها در مورد یک موضوع مشابه با یکدیگر متفاوت باشد، دیوان عالی کشور با تشکیل هیئت عمومی، نسبت به صدور رأی وحدت رویه اقدام می‌کند. رأی وحدت رویه از ارزشی برابر با قوانین برخوردار است و باید توسط کلیه دادگاه‌ها رعایت شود.
در این صورت، تمام دادگاه‌ها موظف هستند در پرونده‌های مشابه، رأی وحدت رویه دیوان عالی کشور را رعایت کنند. این امر به ایجاد عدالت و یکنواختی در آرای صادره توسط دادگاه‌ها کمک می‌کند.
دیوان عالی کشور چگونه به نظارت بر حسن اجرای قوانین کمک می‌کند؟
یکی دیگر از وظایف مهم دیوان عالی کشور، نظارت بر حسن اجرای قوانین است. دیوان عالی کشور در این راستا، بر آرای صادره توسط دادگاه‌ها نظارت می‌کند و در صورت مشاهده هرگونه تخلفی، نسبت به آن رسیدگی و اقدام مقتضی را انجام میدهد.
در این صورت، دیوان عالی کشور می‌تواند رأی صادره را نقض کند و پرونده را به دادگاه صادر‌کننده رأی ارجاع دهد یا حکم جدید صادر کند. این امر به جلوگیری از اجرای آرای غیرقانونی و ایجاد عدالت کمک می‌کند.
