در این مقاله می‌خواهیم به سؤال اثبات وقوع بیع چیست پاسخ دهیم. اثبات وقوع بیع یکی از مسائل حقوقی است که در برخی از موارد معاملات ملکی و کالایی پیش می‌آید. بیع یک نوع عقد قرارداد است که در آن فروشنده مالکیت یک کالا یا ملک را به خریدار منتقل می‌کند و در ازای آن وجهی دریافت می‌کند. اگر بین طرفین معامله اختلافی درباره وقوع یا شرایط بیع وجود داشته باشد، می‌توانند از طریق دادگاه از حق خود دفاع کنند. برای این منظور، باید از مدارک و ادله مختلفی استفاده کنند که در این مقاله به برخی از آنها اشاره می‌کنیم؛ همچنین مراحل لازم برای ثابت کردن وقوع بیع را نیز توضیح می‌دهیم و یک نمونه دادخواست اثبات وقوع بیع به شما ارائه می‌دهیم.
اثبات وقوع بیع
اثبات وقوع بیع یکی از دعاوی حقوقی است که در آن یکی از طرفین معامله، خریدار یا فروشنده، می‌خواهد نشان دهد که بین او و طرف مقابل یک عقد بیع منعقد شده است. این دعوا ممکن است به دلایل مختلفی مطرح شود. برای مثال، اگر فروشنده بعد از انجام معامله، مبیع را به شخص دیگری بفروشد یا از تحویل آن به خریدار خودداری کند، خریدار می‌تواند دعوای ثابت کردن وقوع بیع را اقامه کند. یا اگر خریدار بعد از انجام معامله، از پرداخت ثمن یا تنظیم سند رسمی امتناع ورزد، فروشنده می‌تواند دعوای اثبات وقوع بیع را اقامه کند.
مدارک لازم برای اثبات وقوع بیع چیست؟
یکی دیگر از نکاتی که در بخش اثبات وقوع بیع چیست به آن پرداختیم مدارک لازم برای این کار بود. مدارک لازم برای اثبات وقوع بیع می‌توانند شامل سند قرارداد بیع، رسید پرداخت وجه، مستندات تحویل کالا، گواهی معتبر از شاهدان، اقرار به وقوع بیع در حضور دو شاهد عاقل و بالغ یا در جریان دادگاه باشند. باملاحظه این مدارک و سایر مواد قانونی، دادگاه می‌تواند درباره وقوع یا عدم وقوع بیع تصمیم‌گیری کند.
نمونه دادخواست اثبات وقوع بیع
نمونه دادخواست اثبات وقوع عقد بیع به شرح زیر است:
به نام خدا
دادگاه عمومی حقوقی شهرستان…
خواهان: آقای/خانم… فرزند… شماره ملی… آدرس…
خوانده: آقای/خانم… فرزند… شماره ملی… آدرس…
موضوع: اثبات وقوع عقد بیع و الزام به تنظیم سند رسمی
با سلام و احترام
بدین‌وسیله به استحضار می‌رساند که در تاریخ… /… /… من با خوانده قرارداد خریدوفروش ملک واقع در… را به‌صورت شفاهی منعقد کردم و مبلغ… ریال را به‌عنوان پیش‌پرداخت به وی پرداخت کردم. این معامله در حضور شاهدانی به نام‌های… و… صورت گرفت و رسید پرداخت وجه را نیز از خوانده دریافت کردم. همچنین در تاریخ… /… /… مکاتبه تلفنی با خوانده داشتم و از وی خواستم که برای تنظیم سند رسمی ملک همکاری کند. اما خوانده به طور تعجب‌برانگیز معامله را انکار کرد و از انجام تعهد خودسر باز زد؛ لذا باتوجه‌به اینکه عقد بیع بین من و خوانده واقع شده است و مدارک موجود نیز آن را تأیید می‌کنند، خواهشمندم دادگاه محترم اقدامات لازم را برای اثبات وقوع عقد بیع و الزام خوانده به تنظیم سند رسمی ملک مورد معامله انجام دهد و در صورت عدم همکاری خوانده، ملک را به نفع خواهان تصرف کند و هزینه دادخواست را نیز از خوانده دریافت نماید.
خواهان
امضا
ضمائم:
- کپی رسید پرداخت وجه
- کپی مکاتبه تلفنی
- کپی شناسنامه و کارت ملی خواهان و خوانده
- کپی سند ملک
شرایط و ادله اثبات وقوع بیع چیست؟
در بخش قبل متوجه شدیم که مفهوم اثبات وقوع بیع چیست؛ اما در ادامه برای اثبات وقوع بیع، لازم است که طرف خواهان دعوا، مدارک و شواهدی را به دادگاه ارائه کند که نشان دهند که بین او و طرف مقابل یک ایجاب و قبول واقع شده است. ایجاب و قبول یعنی اینکه خریدار پیشنهاد خرید را بدهد و فروشنده آن را بپذیرد. این ایجاب و قبول می‌تواند به‌صورت شفاهی یا کتبی باشد. اگر به‌صورت کتبی باشد، می‌توان از مبایعه‌نامه، رسید پرداخت ثمن، سند مالکیت و غیره به‌عنوان مدرک استفاده کرد. اگر به‌صورت شفاهی باشد، می‌توان از شهادت شهود، اقرار طرفین، تحقیقات محلی و غیره به‌عنوان مدرک استفاده کرد.
بررسی مراحل و نحوه اثبات وقوع بیع
اولین مرحله برای اثبات وقوع بیع، تنظیم دادخواست است. خواهان باید با استفاده از نمونه دادخواست اثبات وقوع بیع یا با کمک وکیل پایه یک دادگستری، دادخواست خود را به‌صورت کامل و دقیق بنویسد و در آن ادله و مدارک خود را ذکر کند. دادخواست باید شامل مشخصات طرفین دعوا، موضوع دعوا، اساس دعوا، مطالبات خواهان، ادله و مدارک و امضای خواهان باشد.
دومین مرحله، ثبت و ارسال دادخواست از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی است. خواهان باید دادخواست خود را به همراه مدارک و ادله مربوطه به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کند و پس از پرداخت هزینه‌های دادرسی، دادخواست خود را ثبت و ارسال کند. دفتر خدمات الکترونیک قضایی، دادخواست را به دادگاه صالح رسیدگی ارجاع میدهد.
سومین مرحله در امر ثابت کردن وقوع بیع، رسیدگی و صدور حکم توسط دادگاه است. دادگاه با دریافت دادخواست، آن را به مدعی‌علیه ابلاغ می‌کند و از او می‌خواهد که در مهلت مقرر، پاسخ دادخواست را تقدیم دادگاه کند. اگر دادگاه با بررسی دادخواست و پاسخ دادخواست و مستندات و ادله طرفین دعوا، متقاعد شود که ادله و مدارک خواهان کافی و معتبر هستند و وقوع بیع را ثابت می‌کنند، می‌تواند حکم به اثبات وقوع بیع و الزام مدعی‌علیه به تنظیم سند رسمی صادر کند. در غیر این صورت، می‌تواند حکم به رد دعوا صادر کند.
اگر دادگاه نیاز به تکمیل ادله و مدارک داشته باشد، می‌تواند از یکی از روش‌های زیر استفاده کند:
- از شاهدان یا مطلعین دعوت کند و از آنها شهادت بگیرد.
- تحقیقات محلی انجام دهد و از محل مورد دعوا بازدید کند.
- از طرفین دعوا بخواهد که به صحت دعوای خود سوگند بخورند.
- از مراجع مربوطه استعلام بگیرد و از آنها بخواهد که اطلاعات موردنیاز را ارائه کنند.
- پرونده استنادی تشکیل دهد و از طرفین دعوا بخواهد که مدارک و ادله خود را به پرونده اضافه کنند.
- به کارشناسی ارجاع دهد و از کارشناس یا کارشناسان مربوطه بخواهد که نظر خود را در مورد موضوع دعوا اعلام کنند.
پس از انجام مراحل ثابت کردن وقوع بیع، دادگاه باتوجه‌به نتایج به‌دست‌آمده، حکم خود را صادر می‌کند و آن را به طرفین دعوا ابلاغ می‌کند. طرفین دعوا می‌توانند در صورت عدم رضایت از حکم، از طریق بهترین وکیل حقوقی، اعتراض یا درخواست تجدیدنظر خود را اعلام کنند.
هزینه دادرسی اثبات وقوع بیع چقدر است؟
هزینه دادرسی برای اثبات وقوع بیع بستگی به ارزش مبیع و نوع سند موجود دارد. بر اساس قانون هزینه دادرسی، اگر مبیع منقولی باشد، هزینه اثبات وقوع بیع 2/5 درصد ارزش مبیع است. مبیع منقولی مالی است که قابلیت جا به جایی دارد و می توان آن را از محلی به محل دیگر منتقل کرد، مثل اتومبیل، موبایل و غیره. اما اگر مبیع غیر منقولی باشد، هزینه دادرسی برای اثبات وقوع بیع 3/5 درصد ارزش مبیع است. مبیع غیر منقولی نیز مالی است که از جایی به جای دیگر قابل انتقال نباشد، مثل زمین، ساختمان و غیره.
سخن پایانی
باتوجه‌به مطالبی که در این مقاله بیان شد، می‌توان نتیجه گرفت که اثبات وقوع بیع چیست. اثبات وقوع بیع یکی از مسائل مهم و پیچیده در حقوق مدنی است که نیازمند توجه و دقت ویژه از سوی طرفین عقد و مراجع قضایی است. ازآنجاکه عقد بیع با ایجاب و قبول واقع می‌شود، لذا در صورت عدم وجود مبایعه‌نامه یا سند رسمی، باید از مدارک دیگری مانند رسید پرداخت وجه، شهادت شهود، اقرار طرفین و غیره استفاده کرد تا وقوع بیع را ثابت کرد.
همچنین باید توجه داشت که در برخی از موارد، اثبات وقوع بیع به‌تنهایی کافی نیست و باید همراه با دعوای الزام به تنظیم سند رسمی مطرح شود تا حقوق طرفین عقد محفوظ شود. اگر قصد اقامه دعوا در این زمینه را دارید می‌توانید از نمونه دادخواست اثبات وقوع بیع استفاده کنید؛ اما برای مبیع غیرمنقولی توصیه می‌کنیم با بهترین وکیل ملکی نیز مشورت کنید. امیدواریم که این مقاله بتواند به عزیزانی که در این حوزه مشکل یا سؤالی دارند کمک کند.
سؤالات متداول
آیا هزینه دادرسی مبیع منقولی با مبیع غیرمنقولی متفاوت است؟
بله هزینه دادرسی برای مبیع منقولی ۲/۵ و برای مال غیرمنقولی برابر ۳/۵ مال فروخته شده است.
در چه صورتی اقرار طرفین، تحقیقات محلی و شهادت شهود به‌عنوان مدرک استفاده می‌شوند؟
در مواقعی که ایجاب و قبول به‌صورت شفاهی بین خریدار و فروشنده انجام شده باشد.
چه مدارکی برای اثبات وقوع بیع لازم است؟
از جمله مدارک لازم می‌توان به مواردی مانند رسید پرداخت وجه، گواهی معتبر از شاهدان، سند قرارداد بیع و مستندات تحویل کالا اشاره کرد.
