جرم سرقت مقرون به آزار به عنوان یکی از اشکال خشن سرقت، اهمیت ویژه‌ای در نظام کیفری دارد. تحقق این جرم مستلزم وجود رفتار خشونت‌آمیز یا تهدید همزمان با ربایش مال است که آثار گسترده‌ای بر جای می‌گذارد. از این‌رو در این صفحه به تشریح این جرم و تحلیل شرایط تحقق آن می‌پردازیم.
همچنین مجازات‌های مقرر شده برای این نوع سرقت، مجازات مشارکت در آن و تاثیر رضایت شاکی را بررسی می‌کنیم. در ادامه نیز ضمن پاسخ به سوالات مهم در این باره، مهم‌ترین نکات حقوقی جرم سرقت با آزار را با شما به اشتراک می‌گذاریم؛ پس تا انتهای نوشتار همراه بهترین وکیل پایه یک دادگستری باشید.
موسی الرضا میر وکیل پایه یک دادگستری
وکالت و مشاوره تخصصی در دعاوی کیفری
شماره تماس جهت تعیین وقت مشاوره
سرقت مقرون به آزار یعنی چه؟
یکی از جرائمی که در تمامی جوامع رخ می‌دهد و در کشور ما نیز با شدت و حساسیت خاصی مورد رسیدگی قرار می‌گیرد، سرقت مقرون به آزار است. جرمی که به طور همزمان هم اموال افراد را هدف قرار می‌دهد و هم امنیت جسمی و روانی آن‌ها را مختل می‌کند.
در این نوع سرقت، مرتکب با توسل به آزار فیزیکی یا تهدیدات روانی، مال غیر را به صورت غیرقانونی می‌رباید. چنین رفتاری نه تنها موجب خسارت مستقیم به مال باخته می‌شود، بلکه پیامدهای گسترده‌ای در حوزه نظم عمومی و احساس امنیت اجتماعی به دنبال دارد.
طبق ماده ۶۵۲ قانون مجازات اسلامی، سرقت مقرون به آزار به وضعیتی اطلاق می‌شود که در آن سارق با استفاده از زور، تهدید یا هر نوع رفتار خشونت‌آمیز، اقدام به ربودن مال دیگری می‌کند. این خشونت می‌تواند نسبت به قربانی یا حتی اشخاص ثالث اعمال شود که در جریان و موقعیت سرقت حضور دارند.
عنصر مادی این جرم متشکل از تصرف مال غیر از طریق فعل قهرآمیز و همراه با رفتارهای آزاردهنده است و عنصر روانی آن علم و قصد مرتکب به انجام سرقت توأم با آزار، محسوب می‌شود.
با توجه به ماهیت شدید تعرض‌آمیز سرقت مقرون به آزار، قانون‌گذار مجازات سختگیرانه‌ای را برای آن پیش‌بینی کرده است. این نوع جرم سرقت در دسته جرائم کیفری مهم قرار دارد که انجام آن از عوامل سلب آسایش عمومی و تضعیف احساس امنیت در جامعه به شمار می‌رود.
از این‌رو در صورت تحقق شرایط قانونی، مرتکب ممکن است علاوه‌بر مجازات سرقت به کیفرهای مربوط به جنبه‌های خشونت‌بار جرم نیز محکوم شود؛ از جمله حبس تعزیری در درجات شدید، محرومیت‌های اجتماعی یا شلاق. به شما پیشنهاد می‌دهیم محتوای سرقت مستوجب تعزیر را مطالعه کنید.
نمونه رای سرقت مقرون به آزار
برای دانلود، کلیک کنید.
لایحه دفاعیه سرقت مقرون به آزار
برای دانلود، کلیک کنید.
رای وحدت رویه سرقت مقرون به آزار
برای دانلود، کلیک کنید.
شرایط تحقق جرم سرقت مقرون به آزار
مطابق با ماده ۲۶۷ قانون مجازات اسلامی سرقت، ربودن مال متعلق به غیر تعریف شده است. به همین دلیل برای تحقق عناصر این جرم، وجود 3 رکن ربودن، مال و تعلق به غیر، ضروری است؛ اما در مورد سرقت مقرون به آزار که یکی از شدیدترین صور سرقت تلقی می‌شود، قانون‌گذار در ماده ۶۵۲ قانون مجازات اسلامی به صراحت اعلام کرده که در صورت همراه بودن سرقت با آزار یا در صورت مسلح بودن سارق، مجازات سنگین‌تری اعمال خواهد شد.
بر اساس ماده مذکور سرقت مقرون به آزار در صورتی محقق می‌شود که مرتکب در حین ارتکاب سرقت، مبادرت به اعمال آزاردهنده یا خشونت‌آمیز کند یا سلاح به همراه داشته باشد.
این جرم نیز مانند سایر جرائم نیازمند احراز شرایط خاصی است که در صورت فقدان هر یک از آن‌ها، وصف مقرون بودن به آزار از سرقت منتفی می‌شود. در ادامه مهم‌ترین شرایط تحقق این عنوان مجرمانه را بررسی می‌کنیم:
- در سرقت مقرون به آزار، نوع آزار می‌تواند جسمی یا روانی، سطحی یا شدید باشد. مهم آن است که اعمال ارتکابی واجد وصف آزاردهندگی نسبت به بزه دیده یا اطرافیان باشد؛ حتی یک برخورد فیزیکی ساده نظیر سیلی زدن نیز در صورت هم‌زمانی با سرقت می‌تواند این وصف را ایجاد کند و تحقق آزار لزوماً منوط به شدت فعل ارتکابی نیست.
- آزار و اذیت یا ضرب و جرح نسبت به اشخاص حاضر در صحنه نیز منجر به تحقق جرم سرقت مقرون به آزار می‌شود و محدود به مال باخته نیست؛ یعنی در صورتی که آزار یا تهدید نسبت به اشخاص حاضر در محل مانند همسر، فرزند یا شخص ثالث دیگری نیز صورت گیرد، مشمول عنوان این عمل مجرمانه می‌شود؛ اما اگر آزار تنها نسبت به یکی از همدستان سارق واقع شود، این شرط محقق نشده و ماده ۶۵۲ قابل اعمال نخواهد بود.
- برای تحقق وصف سرقت مقرون به آزار، رفتار خشونت‌آمیز یا آزاردهنده باید در حین سرقت انجام شود. اگر سارق پس از ربودن مال و در مسیر فرار مبادرت به آزار مال باخته کند، مشمول این ماده خواهد شد؛ اما چنان‌چه آزار با هدف دفاع از خود و مشروع باشد و در جریان ربایش رخ ندهد، وصف مقرون به آزار منتفی است و باید تفکیک جرم صورت گیرد.
- اگر رفتار به ظاهر آزاردهنده سارق در راستای دفاع مشروع صورت گیرد، عنوان سرقت مقرون به آزار بر آن صدق نمی‌کند. به عنوان مثال در صورتی که سارق پس از پشیمانی تسلیم شود اما در این بین در معرض تهدید جدی قرار گیرد و برای دفع آن واکنشی نشان دهد، این دفاع مشروع محسوب می‌شود و عنوان مجرمانه مذکور، منتفی خواهد شد.
- در مواردی که بیش از یک نفر در سرقت شرکت دارند و تنها یکی از آن‌ها مرتکب رفتار خشونت‌آمیز یا حمل سلاح می‌شود در صورت احراز همدستی سایر افراد و علم آن‌ها به اقدام شریک خود، سرقت مقرون به آزار برای همه مرتکبان قابل تصور است. با این حال چنان‌چه شرایط مشدده‌تری مانند استفاده از سلاح گرم یا قتل اتفاق افتاده باشد، ممکن است مجازات‌های شدیدتر یا حتی مقررات مربوط به محاربه اعمال شود.
مجازات سرقت مقرون به آزار
با توجه به ماهیت خشونت‌آمیز و تعرضی سرقت مقرون به آزار قانون‌گذار در ماده ۶۵۲ قانون مجازات اسلامی مجازاتی سنگین برای آن پیش‌بینی کرده است. مطابق این ماده در صورتی که سرقت همراه با آزار یا با استفاده از سلاح انجام شود، مرتکب به حبس از 3 ماه تا ۱۰ سال و شلاق تا ۷۴ ضربه محکوم خواهد شد. این مجازات مستقل از سایر جرائم احتمالی بوده و شدت آن در مقایسه با سرقت‌های ساده در قبال رفتارهای همراه با تهدید و خشونت است.
در مواردی که سرقت مقرون به آزار با ارتکاب جرح نسبت به مال باخته یا اطرافیان او همراه باشد، علاوه‌بر مجازات برای این جرم، مرتکب به حداکثر مجازات مندرج در ماده ۶۵۲ یعنی ۱۰ سال حبس و ۷۴ ضربه شلاق محکوم می‌شود.
این مجازات جنبه ترکیبی دارد و در شرایط خاص، بسته به رفتار ارتکابی مجرم، دادگاه می‌تواند سایر مقررات کیفری مرتبط را نیز در کنار این ماده اعمال کند.
مجازات مشارکت در جرم سرقت مقرون به آزار
در نظام کیفری مشارکت در ارتکاب جرم، واجد آثار کیفری مستقل از مباشر جرم است. در خصوص سرقت مقرون به آزار چنان‌چه بیش از یک نفر در ارتکاب به جرم نقش داشته باشند، تمامی افراد شرکت کننده به عنوان شریک جرم تحت تعقیب قرار می‌گیرند.
مطابق ماده ۱۲۷ قانون مجازات اسلامی، مجازات معاون یک تا ۲ درجه کم‌تر از مباشر تعیین می‌شود. قاضی با توجه به مشارکت می‌تواند حبس بین ۶ ماه تا ۵ سال را در نظر بگیرد؛ مشروط بر این‌که شرایط قانونی احراز شده باشد.
مشارکت در سرقت مقرون به آزار می‌تواند به صورت مستقیم یا غیرمستقیم و فعال یا غیرفعال محقق شود. چنان‌چه نقش فرد در مشارکت آثار جدی نداشته باشد، مجازات حبس تعزیری تا یک سال یا جزای نقدی در نظر گرفته می‌شود؛ اما در موارد مشارکت موثر و تعیین کننده، مجازات‌ها به ۵ تا ۲۰ سال حبس تعزیری توام با جزای نقدی، افزایش می‌یابد.
نوع مشارکت در تعیین شدت مجازات نقش اساسی دارد و تحلیل آن بر عهده قاضی رسیدگی کننده است. در این خصوص می‌توانیم انواع مشارکت در سرقت مقرون با آزار را به قرار زیر بدانیم:
- مشارکت فعال: در مشارکت فعال هر یک از مرتکبین نقش مستقیم و موثر در ارتکاب جرم سرقت مقرون به آزار دارند. به عنوان مثال، یک نفر مسئول شناسایی منزل یا محل وقوع جرم است، همدست دیگر رانندگی می‌کند، دیگری سرقت را انجام می‌دهد. در چنین حالتی تمامی اشخاص به دلیل نقش فعال خود شریک جرم تلقی شده و مسئولیت کیفری مستقلی دارند.
- مشارکت غیرفعال: در مشارکت غیرفعال، فرد بدون حضور مستقیم در صحنه جرم در فرایند وقوع سرقت مقرون به آزار نقش غیرمستقیم ایفا می‌کند. به عنوان مثال، یکی ممکن است با تحریک یا تشویق مرتکبین، زمینه روانی ارتکاب جرم را فراهم سازد یا به عنوان ناظر و مطلع از وقوع جرم حمایت کند. در این حالت نیز شخص می‌تواند به عنوان شریک یا معاون جرم مورد تعقیب قرار گیرد.
رضایت شاکی در جرم سرقت مقرون به آزار
از آن‌جا که جرم سرقت مقرون به آزار در زمره جرائم قابل گذشت است، اما جنبه عمومی دارد و مشمول مجازات می‌شود، رضایت شاکی در شرایط خاص می‌تواند بر دادرسی و تعیین مجازات متهم، تاثیر داشته باشد.
چنان‌چه رضایت پیش از صدور حکم قطعی اعلام شود، مقام قضایی مکلف است تعقیب کیفری متهم را متوقف کند. البته این رضایت باید به صورت صریح، مستند و در قالب مکتوب به مراجع ذی‌صلاح ارائه شود تا اثر حقوقی بگذارد.
اعلام گذشت شاکی در پرونده‌های مرتبط با سرقت مقرون به آزار در تمام مراحل دادرسی امکان‌پذیر است و شاکی می‌تواند در دادسرا یا دادگاه رضایت خود را ثبت کند. با این حال برای آن‌که چنین رضایتی معتبر تلقی شود، باید مبتنی بر اراده آزاد، آگاهانه و به دور از هرگونه اکراه یا تهدید باشد.
در شرایطی نیز ممکن است گذشت شاکی در تعیین مجازات تاثیر گذارد و قاضی ضمن بررسی سایر اوضاع و احوال پرونده، امکان تخفیف، تعلیق یا تبدیل مجازات را دارد. در ادامه آثار رضایت شاکی در مجازات جرم سرقت مقرون به آزار را دقیق‌تر بررسی می‌کنیم:
- کاهش مجازات: رضایت شاکی می‌تواند از موجبات تخفیف مجازات در پرونده‌های سرقت مقرون به آزار باشد. چنان‌چه گذشت پیش از صدور رای قطعی اعلام شود، قاضی مجاز است مجازات تعیین شده را کاهش دهد. البته نوع و شدت جرم، میزان آزار مال باخته، سوابق کیفری مرتکب و زمان اعلام رضایت در کاهش مجازات موثر است.
- تعلیق مجازات: در صورتی که شرایط تعلیق مجازات از جمله فقدان سابقه کیفری موثر، اصلاح‌پذیری مرتکب و رضایت شاکی فراهم باشد، دادگاه می‌تواند حکم به تعلیق اجرای مجازات دهد.
- تبدیل مجازات: اعلام رضایت شاکی می‌تواند زمینه‌ساز تبدیل مجازات اصلی به مجازات‌های جایگزین شود. در مواردی که متهم با مراجع قضایی همکاری داشته و شرایط تبدیل مجازات فراهم است، دادگاه می‌تواند جزای نقدی یا دیگر مجازات‌های جایگزین را اعمال کند.
- تبرئه یا معافیت از مجازات: در شرایطی که جرم سرقت مقرون به آزار آثار عمومی و جدی نداشته باشد با گذشت شاکی پیش از صدور حکم، امکان مختومه شدن پرونده و تبرئه متهم نیز وجود دارد؛ چراکه رضایت شاکی موجب سقوط دعاوی کیفری می‌شود.
آیا جرم سرقت مقرون به آزار قابل گذشت است؟
جرم سرقت مقرون به آزار مطابق با قانون مجازات اسلامی از جمله جرائم قابل گذشت محسوب می‌شود؛ اما جنبه عمومی جرم پابرجا می‌ماند و مشمول مجازات می‌شود. قابلیت گذشت به این معنا است که اگر شاکی خصوصی پیش از صدور حکم قطعی رضایت خود را اعلام کند، تعقیب کیفری متوقف می‌شود و متهم از مجازات قانونی آن معاف خواهد شد.
البته در شرایطی این جرم قابلیت گذشت دارد که در دسته جرائم تعزیری قرار گیرد، متهم سابقه کیفری نداشته باشد و مال مسروقه از حد معین تعیین شده، فراتر نباشد.
اما اگر گذشت شاکی پس از صدور حکم باشد، تنها در تبدیل، تعلیق یا سایر تخفیفات مجازات موثر خواهد بود و موجب سقوط کامل آن نمی‌شود. در صورت نیاز به مشاوره حقوقی، می‌توانید از دانش و تجربیات وکیل کیفری استفاده کنید.
سرقت مقرون به آزار درجه چند است؟
جرم سرقت مقرون به آزار طبق ماده ۶۵۲ قانون مجازات اسلامی در صورتی که همراه با آزار یا تهدید و همراه با سلاح باشد در دسته جرائم درجه ۴ قرار می‌گیرد. رسیدگی به این جرم با وجود شدت و آثار آن و با توجه به مجازات تعزیری درجه چهارم در صلاحیت دادگاه کیفری ۲ است. در صورت نیاز به وکیل سرقت، می‌توانید از طریق راه‌های ارتباطی با ما در تماس باشید.
نکات حقوقی جرم سرقت مقرون به آزار
در موضوعات کیفری پیچیده مانند جرم سرقت مقرون به آزار توجه به نکات تخصصی در تضمین دادرسی عادلانه و صحیح، نقش اساسی دارد. شناخت دقیق اصول حقوقی مرتبط، تبیین عناصر تشکیل دهنده جرم و تشخیص آثار قانونی از جمله موارد حیاتی برای پیشگیری از نقض حقوق طرفین است. به همین دلیل در این بخش برخی از مهم‌ترین نکات مرتبط با این جرم را یادآوری می‌کنیم:
- تحقق جرم سرقت مقرون به آزار مستلزم انجام عمل ربودن مال غیر به همراه اعمال آزار یا تهدید در همان لحظه ارتکاب جرم است. بدون این عناصر، وصف مقرون به آزار صادق نیست.
- آزار در این جرم می‌تواند جسمی یا روانی، شدید یا سطحی باشد؛ حتی یک سیلی زدن ساده نیز کافی است تا وصف مقرون به آزار محقق شود.
- اعمال خشونت پس از پایان سرقت، مشمول وصف جرم سرقت مقرون به آزار نیست؛ مگر این‌که به حفظ مال مرتبط باشد.
- تمامی افراد مشارکت کننده در سرقت و همدستان به عنوان شریک جرم محسوب می‌شوند که با توجه به نقش و میزان مشارکت، مجازات خواهند شد.
- مشارکت فعال در سرقت بر اساس نقش مستقیم و عملی در انجام این جرم مشخص می‌شود.
- شاکی یا مال باخته باید به محض وقوع جرم، مراجع قضایی یا انتظامی را مطلع کند تا تحقیقات برای شناسایی و دستگیری مجرم انجام گیرد.
- بررسی آسیب‌های جسمی و روانی در وقوع جرم سرقت مقرون به آزار توسط پزشکی قانونی انجام می‌گیرد که برای اثبات و تحقق این جرم، اهمیت دارد.
- گذشت شاکی تنها باعث توقف تعقیب کیفری می‌شود و اثری بر حقوق مدنی و جبران خسارات ندارد.
- شواهد و مستندات از جمله فیلم‌ها، عکس‌ها و شهادت شهود، تعیین کننده اثبات جرم و شدت آن است.
- داشتن وکیل متخصص در پرونده‌های سرقت مقرون به آزار در جهت حفظ حقوق متهم و ارائه دفاعیات موثر، اهمیت ویژه دارد و توصیه می‌شود.
سخن پایانی
در پایان باید گفت که جرم سرقت مقرون به آزار به عنوان یکی از جرائم مهم تعزیری شناخته می‌شود و در چارچوب قانون مجازات اسلامی، شرایط تحقق و مجازات آن تعریف شده است.
ما در این صفحه این جرم، شرایط تحقق آن و مجازات‌ها در این باره را مورد بررسی قرار دادیم و مشارکت در این نوع سرقت و تاثیر رضایت شاکی را تحلیل کردیم. در پایان نیز مهم‌ترین نکات حقوقی پیرامون این مبحث را با شما به اشتراک گذاشتیم. امیدواریم که مطالب ارائه شده، پاسخ‌گوی نیاز شما باشد و موثر واقع شود.
سوالات متداول
- آیا سرقت مقرون به آزار قابل گذشت است؟
بله؛ سرقت مقرون به آزار در زمره جرائم قابل گذشت قرار دارد؛ به این معنا که در صورت اعلام رضایت شاکی پیش از صدور حکم قطعی، تعقیب کیفری متوقف می‌شود. اما جنبه عمومی جرم باقی می‌ماند و مشمول مجازات می‌شود. - آیا سرقت مقرون به آزار قابل تعلیق است؟
اجرای مجازات در جرم سرقت مقرون به آزار با رعایت شرایط قانونی مانند فقدان سابقه کیفری موثر و اصلاح‌پذیری مرتکب، می‌تواند قابل تعلیق باشد. قاضی در صورت رضایت شاکی و احراز شرایط مندرج در قانون، این امکان را دارد تا مجازات تعزیری مقرر را تعلیق کند. البته شدت جرم و نقش مرتکب در تعیین امکان تعلیق، تاثیرگذار است. - ماده قانونی سرقت مقرون به آزار چیست؟
ماده ۶۵۲ قانون مجازات اسلامی به تعریف و تعیین مجازات سرقت مقرون به آزار پرداخته است. بر اساس این ماده اگر سرقت با آزار و تهدید یا همراه با سلاح باشد، مجازات حبس از 3 ماه تا ۱۰ سال و شلاق تا ۷۴ ضربه برای مرتکب در نظر گرفته می‌شود. در صورت وقوع جرح، مجازات جرح نیز به آن اضافه خواهد شد.
